Li«u Thu¯c Sinh T¯ B12

Do ban Báo Chí Ðài B¡c, Formosa

Sinh T¯ B12 Là Gì?

       Sinh t¯ B12 là gì và quan tr÷ng ð¯i v¾i sÑc khöe cüa con ng߶i nhß thª nào? Sinh t¯ B12 mang tr÷ng trách tÕo ra máu. Nó chï có th¬ ðßþc h¤p thø ð¬ xØ døng khi có sñ hi®n di®n cüa nhân t¯ h² trþ, ðó là ch¤t mucoprotein tìm th¤y trong bao tØ và ruµt. Sinh t¯ B12 nguyên thüy ðßþc rút ra t× gan ðµng v§t vào ð¥u nåm 1947, và ðßþc dùng ð¬ tr¸ b®nh thiªu máu ác tính (sñ giäm d¥n h°ng huyªt c¥u kinh niên trong máu). Sau này, nhæng nhà khäo cÑu ðã dùng phß½ng pháp lên men ð¬ kªt tÕo ra nhæng lßþng l¾n Sinh t¯ B12 t× mµt dung d¸ch có vi khu¦n (streptomyces griseus). KÛ thu§t này vçn tiªp tøc ðßþc xØ døng rµng rãi trong ngành y dßþc. Tên hóa h÷c cüa Sinh t¯ B12 là cyanocobalamin. Sinh t¯ B12, còn ðßþc g÷i là Cobalamin, có th¬ dùng ð¬ chæa b®nh thiªu máu ác tính và th߶ng ðßþc g÷i là "yªu t¯ ch¯ng b®nh thiªu máu ác tính." Sñ hi®n di®n cüa khoáng ch¤t phosphorous và cobalt trong c¤u trúc phân tØ cüa B12 khiªn nó có màu ðö, và là loÕi sinh t¯ duy nh¤t v¾i màu ðö trong su¯t, nên ðßþc m®nh danh là "Sinh t¯ ðö". Là ch¤t sinh t¯ duy nh¤t chÑa ðñng t¤t cä nhæng khoáng ch¤t thông døng, sinh t¯ B12 có nhi«u dÕng, chÆng hÕn nhß B12a, B12b, và B12c. Nó th߶ng g°m có mµt phân tØ coban n¯i li«n v¾i mµt nhóm CN và mµt nhóm OH hay NO2.

Sinh T¯ B12 và SÑc Khöe C½ Th¬

        Sinh t¯ B12 là mµt trong nhæng yªu t¯ t¯i c¥n thiªt trong c½ th¬ con ng߶i. Thí dø, nó ðóng mµt vai trò quan tr÷ng trong sñ phân chia và sinh trß·ng cüa nhi«u loÕi tª bào khác nhau, k¬ cä h°ng huyªt c¥u. Ngoài ra, nó cûng c¥n thiªt cho sñ ð±i m¾i cüa nhæng tª bào thßþng bì và trß·ng dßÞng ch¤t myelin, l¾p bäo b÷c chung quanh dây th¥n kinh. Nói v« sñ v§n hành trong c½ th¬, Sinh t¯ B12 có bäy chÑc nång chánh nhß sau:
* Giúp biªn th¬ nhæng ch¤t ðÕm, ch¤t béo, và tinh bµt (carbo-hydrates). Ði«u này có nghîa là nªu chúng ta tiêu thø càng nhi«u nhæng thÑ này thì c½ th¬ càng c¥n nhi«u B12 h½n ð¬ biªn th¬ chúng. Trong các ch¤t dinh dßÞng này, ch¤t ðÕm (prô-tê-in) tiêu thø nhi«u Sinh t¯ B12 nh¤t.

• Cung c¤p mµt ch¤t li®u c¥n thiªt cho tiªn trình c¤u tÕo máu (qua sñ h² tß½ng tác døng v¾i át xít folic), t× ðó ngån ngßà b®nh thiªu máu.
• Giúp duy trì sñ v§n hành bình th߶ng cüa h® th¯ng th¥n kinh trung bµ.
• Giúp trë em phát tri¬n, và ån th¤y ngon mi®ng h½n.
• Tång sÑc mÕnh.
• Giúp tránh b®nh hay lo âu và tính hiªu ðµng.
• Tång sÑc chú ý, trí nh¾, và cäm giác thång b¢ng.

Sñ H¤p Thø và Dñ Træ Sinh T¯ B12 Trong C½ Th¬ Con Ng߶i

        Theo nhæng khäo cÑu y khoa, khi Sinh t¯ B12 vào c½ th¬, nó s¨ tÕo nên mµt hþp ch¤t v¾i mµt nhân t¯ bên trong do nhæng tª bào l¾n cüa tuyªn tiêu hóa (parietal) trên niêm mÕc (màng ch¤t nh¶n) dÕ dày tiªt ra, trß¾c khi ðßþc h¤p thø b·i nhæng c½ h¤p thø (receptor) trong h°i tràng [ph¥n hÕ] cüa ruµt non v¾i sñ hi®n di®n cüa nhæng ion ch¤t vôi. Trên lý thuyªt, nªu bao tØ chúng ta hoÕt ðµng bình th߶ng và chúng ta ðã dùng mµt ít lßþng ion ch¤t vôi, c½ th¬ s¨ h¤p thø ðßþc t¤t cä Sinh t¯ B12 trong b¤t cÑ thÑc ån nào, do ðó s¨ không b¸ thiªu B12. Vì v§y, nói r¢ng s¯ lßþng l¾n Sinh t¯ B12 trong rong bi¬n và mµt s¯ loÕi ð§u phøng không ðßþc c½ th¬ h¤p thø trñc tiªp là không ðúng.

        Mµt khám phá ðáng m×ng cho biªt r¢ng sñ mang thai s¨ dçn ðªn sñ tång trß·ng lÕ th߶ng s¯ lßþng c½ h¤p thø trong ruµt h°i, dó ðó ðäm bäo sñ h¤p thø Sinh t¯ B12 t¯t h½n. Ngßþc lÕi, sñ v¡ng m£t cüa nhân t¯ h² trþ bên trong có th¬ dçn ðªn sñ thiªu Sinh t¯ B12. Sñ giäi ph¦u c¡t xén ði mµt ph¥n hay t¤t cä bao tØ (gastrectomy) cûng nhß b®nh bao tØ do tiªt ra nhân t¯ h² trþ th¤p cûng có th¬ ngån tr· c½ th¬ h¤p thø Sinh t¯ B12, gây nên b®nh thiªu máu ác tính (sñ giäm d¥n h°ng huyªt c¥u kinh niên trong máu). Nhæng tr߶ng hþp này ph¥n l¾n là do bao tØ không th¬ tÕo nhân t¯ h² trþ c¥n thiªt cho sñ h¤p thø Sinh t¯ B12.

        Mµt khi Sinh t¯ B12 ðßþc h¤p thø, nó ðßþc chÑa trong gan, và ðßþc di chuy¬n b·i nhæng ch¤t h² trþ nhß transcobalamin I và II vào trong máu khi c½ th¬ c¥n ðªn. Ngoài vi®c c¤u tÕo máu, Sinh t¯ B12 cûng tham gia trong sñ hóa sinh nhóm mê-thyl, và do ðó, có mµt änh hß·ng gián tiªp nhßng mÕnh m¨ trong tiªn trình hóa hþp ch¤t purine và pyrimidine nucleotides tÑc là nhæng ph¥n cüa át-xít nucleic là c¤u trúc hình thành cüa DNA. Sinh t¯ B12 hoÕt ðµng t¯t nh¤t khi ðßþc h¤p thø cùng lúc v¾i át-xít folic, và có th¬ phøc h°i sÑc s¯ng cho c½ th¬ trong mµt th¶i gian r¤t ng¡n. Nó b± sung cho nhæng ph¥n tØ khác cüa nhóm Sinh t¯ B cûng nhß là Sinh t¯ A, C, và E. Sinh t¯ B12 ðßþc h¤p thø d­ dàng khi tuyªn giáp (thyroid gland) hoÕt ðµng bình th߶ng. Nhæng tri®u chÑng thiªu Sinh t¯ B12 chï ðßþc phát hi®n khoäng 5 nåm sau khi c½ th¬ b¸ m¤t hªt Sinh t¯ B12.

        Sinh t¯ B12 có th¬ ch¸u ðßþc ðµ nóng cao, nhßng b¸ t±n thß½ng khi g£p át-xít, ch¤t ki«m (alkalis), sñ ¦m ß¾t, cà-phê, thu¯c lá, rßþu, kích thích t¯ estrogen, và thu¯c ngü. Nªu dùng nhæng thÑ này cùng lúc v¾i Sinh t¯ B12, chúng s¨ trung hòa änh hß·ng cüa B12 ho£c ngån tr· sñ h¤p thø B12 vào trong c½ th¬. Rßþu cûng ngån cän sñ h¤p thø cüa Sinh t¯ B1, B2, B6, và B12, át xít folic, Sinh t¯ C và K, ch¤t k¨m (zinc), magnesium, và ch¤t vôi (calcium). Vì tính Ñc chª này có hÕi ðªn sÑc khöe, chúng ta nên ng×ng u¯ng rßþu.

Thñc Ph¦m Chay Có Sinh T¯ B12

        Nhæng nhà khäo cÑu y h÷c và chuyên gia dinh dßÞng ðã t×ng cho r¢ng Sinh t¯ B12 chï có trong th¸t, nhß bò, heo, gà, và gan, cûng nhß trong trÑng, và r¤t hiªm có trong thñc ph¦m thñc v§t. T× nhæng cuµc khäo cÑu, h÷ kªt lu§n r¢ng sñ suy thiªu Sinh t¯ B12 th߶ng th߶ng là nguyên nhân gây nên b®nh thiªu máu trong nhæng ng߶i ån chay. Quan ni®m sai l¥m này có th¬ là do sñ khäo sát không ð¥y ðü ho£c sñ quên sót v« nhæng thñc ph¦m thñc v§t nhß Chlorella (rong xanh nß¾c ng÷t) và Sprirulina, là nhæng thñc ph¦m có nhi«u Sinh t¯ B12, nhi«u ch¤t ðÕm và nhi«u ch¤t b± dinh dßÞng h½n th¸t bò và gan. Cµng ð°ng Ðông Y cûng tìm th¤y nhi«u dßþc thäo Trung Hoa nhß Chinese Angelica (cây bÕch chï), Angelica keiskei, và Comfrey (Symphytum officinale) có Sinh t¯ B12. Phó mát (ð£t bi®t là thÑ lên men), sæa và nhæng sän ph¦m phø cüa sæa (sæa chua v.v...), lúa mì nguyên ch¤t, gÕo lÑc, rong bi¬n (seaweed), cö ngû c¯c, cám gÕo, hoa cúc, n¤m, ð§u, rau cü ngâm d¤m chua, sän phäm phø lên men cüa ð§u (ví dø miso, chao, và ð§u ðen lên men), và nhæng ch¤t men [yeast] (ví dø beer không có ch¤t rßþu), t¤t cä ð«u có sinh t¯ này. Cho nên, nhæng ng߶i ån chay không c¥n phäi lo thiªu Sinh t¯ B12. Thßþng Ъ ðã cho ð¥y ðü. Chúng ta chï c¥n hi¬u biªt ð¬ khai m· kho tàng vô t§n này.

        Ng߶i l¾n, ån chay hay không, chï c¥n s¯ lßþng r¤t ít Sinh t¯ B12 ð¬ ðßþc khöe mÕnh. Tuy nhiên có nhæng n½i trên thª gi¾i mà con ng߶i có th¬ tÕo ra Sinh t¯ B12 bên trong c½ th¬. ThØ nghi®m vi trùng l¤y t× ruµt cüa mµt s¯ ng߶i ån chay tÕi „n е ðã tìm ra nhæng siêu sinh v§t có khä nång này. Tình trÕng thiªu Sinh t¯ B12 cûng có th¬ biªt ðßþc qua sñ thØ máu. Nªu lßþng sinh t¯ này g¥n hay dß¾i mÑc bình th߶ng, c¥n phäi dùng thu¯c b± sung.

ChÑc Nång M¾i cüa Sinh T¯ B12 Khám Phá B®nh Ung Thß

        Y h÷c ðã chÑng thñc r¢ng t¤t cä sinh v§t c¥n Sinh t¯ B12 nhß mµt ð°ng sñ gây men trong tiªn trình biªn thái và tái tÕo (hình thành DNAvà RNA ) cüa tª bào c½ th¬. Sñ suy thiªu Sinh t¯ B12 lâu dài có th¬ gây nên mµt s¯ b®nh. ChÆng hÕn nhß h°ng huyªt c¥u cüa mµt ng߶i bình th߶ng sinh trß·ng và chªt ði trong vòng 120 ngày. Tª bào máu m¾i ðßþc c¤u tÕo t× trong nhæng tª bào tüy ð¬ ðäm bäo sñ v§n chuy¬n bình th߶ng cüa thân th¬. M£c d¥u v§y, tình trÕng thiªu Sinh t¯ B12 có th¬ làm cho h°ng huyªt c¥u hoÕt ðµng r¯i loÕn ho£c không thành hình ðßþc, do ðó gây nên b®nh thiªu máu megaloblastic (trong máu có nhæng h°ng huyªt c¥u v¾i kích thß¾c không bình th߶ng). Trong mµt vài tru¶ng hþp, tình trÕng thiªu Sinh t¯ B12 kéo dài có th¬ trì tr® sñ thành hình và hoÕt ðµng cüa tüy s¯ng (myelin), cu¯i cùng dçn ðªn chÑng r¯i loÕn th¥n kinh (viêm màng óc) ho£c sñ phát tri¬n não bµ không ðßþc ð¥y ðü. Nói mµt cách khác, dùng Sinh t¯ B12 ð¥y ðü r¤t quan tr÷ng cho sÑc khöe cüa con ng߶i. Dña trên lý thuyªt là t¤t cä các tª bào cüa c½ th¬, ð£c bi®t là nhæng tª bào biªn hóa nhanh chóng, c¥n Sinh t¯ B12, nhæng nhà khäo cÑu tÕi B®nh Vi®n Mayo · Hoa KÏ ðã sáng chª mµt vai trò m¾i cho sinh t¯ này, ðó là dò b®nh ung thß. T¤t cä tª bào ung thß ð«u träi qua sñ biªn thái nhanh chóng, có nghîa là chúng c¥n mµt s¯ lßþng l¾n Sinh t¯ B12 ð¬ sinh trß·ng. Nhæng nhà khäo cÑu tÕi Vi®n Mayo ðã tìm th¤y là nªu Sinh t¯ B12 ðßþc kªt hþp v¾i nguyên tØ phóng xÕ, r°i chích vào c½ th¬, máy chøp hình quang tuyªn X ba chi«u (CAT scan) s¨ cho th¤y mÑc ðµ phóng xÕ khác nhau cüa các tª bào. Ði«u này giúp các nhà khäo cÑu theo dõi t¾i ðúng ch² cüa nhæng tª bào ung thß, là nhæng tª bào tiêu thø nhi«u Sinh t¯ B12 phóng xÕ h½n nhæng tª bào bình th߶ng. Nhæng thí nghi®m kh·i ð¥u tÕi Vi®n Mayo ðã tìm th¤y kÛ thu§t "khám phá tài tình" này ðã thành công trong vi®c ð¸nh v¸ trí phát tri¬n cüa ung thß trong 90 ph¥n tråm b®nh nhân. KÛ thu§t này r¤t hæu ích trong vi®c ð¸nh b®nh ung thß vú, trong khi chøp hình quang tuyªn X theo cách thông th߶ng ít xác thñc h½n. Mµt b®nh nhân næ ch¦n b®nh b¢ng kÛ thu§t m¾i này tÕi Vi®n Mayo chï c¥n phäi c¡t bö mµt ph¥n thay vì t¤t cä bµ ngñc cüa bà. Khäo cÑu cûng cho th¤y là kÛ thu§t m¾i có th¬ dùng ð¬ ch¦n b®nh ung thß ph±i, tuyªn giáp (thyroid), tuyªn ti«n li®t (prostate), ruµt, não bµ, và xß½ng. Khám phá này là mµt phát hi®n chính trong sñ ch¦n b®nh và chæa b®nh ung thß.