Quan im

Trch T

Sunday Times Ngy 12 thng 10, 1997 (U.K.)

Tr Liu Bng m Nhc


Do S t Ph Ph, i Bc, Formosa

"Tr liu bng m nhc" l mt ti ph thng ca s nghin cu bi cc chuyn gia v sinh l v tm l, nhng ngi m gn y a ra nhng ti liu v thng k h tr cho vn m nhc c th nh hng ti ton th con ngi. Ngha l khi mt ngi nghe m nhc, cm gic khng nhng ch gii hn thnh gic v thn kinh v thnh gic ti c, m s n nhn cn khp ni. Khi chng ta trong mt mi trng trn y m nhc th ton thn chng ta u ang "nghe" v phn ng. m nhc c th to ra mt nh hng ba chiu trn thn th con ngi qua s nh hng chuyn vn v k b ca thn kinh h chuyn vn a m.

Mt vi khoa hc gia ng dng s chuyn vn ca nc bng cch cho nhng ngi ic nghe nhc trong cht lng ny. L d nhin, h khng nghe bng ci tai h ca h, m thay vo , h nghe bng "thn th" ca h. Trong nc, h c th cm nhn c chn ng ca m thanh khin giy thn kinh trong no b h cm nhn c m nhc.

Cho nn chng ta c th hiu mt cch r rng sc mnh ca m nhc v hiu qu tr liu ca n. Trong danh t vt l "nhc" v "m thanh" c nh ngha l m thanh do s chn ng mnh lit ca vt th m pht ra trong khng kh, thay i dy c ca khng kh v to ra ln sng m thanh nhng di khc nhau. Khi nhng ln sng ny lan ra v ti mng nh ca chng ta, chng kch thch cc thn kinh thnh gic v cho ra mt m thanh. iu ny khin chng ta c th kt lun rng m thanh l mt hnh thc ca s chn ng. nh sng v m thanh l hai kha cnh ca mt th. Chn ng c mt n nhn l nh sng, v c tai n nhn th l m thanh. m thanh l nh sng c th thy c, v nh sng l m thanh c th nghe c. S qua li gia nhng vt v hnh v hu hnh l m thanh, nm gia s v hnh v hu hnh, nh mt my hon chuyn hay sa cha gia.

Ln sng m thanh l mt con ng hay mt chic cu truyn thng. Khi chng ta tr v vi, thn th mt mi, nghe vi bn nhc m du v cho nhc lan ra khp phng, chng ta s cm thy thoi mi trong chc lt. Bi v, sau khi ni kt tinh thn v th xc ca chng ta b gin on, ln sng m thanh ca nhc tr thnh mt nhp cu gip nng lc lu thng tri chy, v hi sinh thn th mt mi ca chng ta. iu ny ging nh mt tr chi ko giy ca tr con. Si giy c nm v lc ln xung to ra nhng ln sng chuyn theo dc si giy, t u si giy ti cui si giy cho ti khi cc ln sng thnh ng nht.

1.Si giy yn tnh
2.Nng lng ang truyn t u ny ti u kia
3.Chn ng nh nhau c hai u

T mt cun video c mc ch gio dc v vic lm ca Trung Tm iu Tr Bng m Nhc ti i hc Cambridge, Anh quc, ti thy m nhc tr liu c dng ra sao gip mt em nh vi nhiu chng tt. Em nh ny khng th ni c mt cu hon ton, v khng th bnh tnh c v tnh tnh b xo ng. Sau k tr liu ln th nht, cc chuyn gia cha tr khng th to c s thn hu vi em. V khng th ha hp vi mi trng xa l v mi ngi xung quanh, c b c la ht v tr nn hung d. gi s ch ca em, cc chuyn gia tr liu bt cht nh mt vi nt nhc cc k cht cha trn n dng cm. C b ngc nhin khi nghe thy mt m thanh mnh m hn ting la ht ca em. S t m ca em ni dy, s sng st l trn nt mt ca em cho thy em ang thch tm kim m thanh l lng ny t u. V em bnh tm li.

Cc chuyn vin tr liu bn ngng p vo cc phm n. Thay vo c i sang mt m iu m du nh nhng, v cn bt chc c ting ca sc vt pht trin mt s hiu bit v thn hu vi c b. T t, qua cc sinh hot m nhc, th dc theo nhp iu v cc tr chi, a tr khng b giao ng v cm thy vng vng hn. C b bt u tin tng vo mi trng xung quanh v chnh mnh hn. Nhng s by t n gin dn ti m iu mch lc hn. Sau hai nm c luyn tp v ngn ng, cui cng em ni c c cu.

Mt ngi thy ca ti cng vn c tnh mc c v trm lng. Sau khi hc xong ti vin m nhc ORFF ca Salburg, c tnh ca ng/c hon ton i thnh mt ngi hot bt vui v, ch ng. Vin m nhc ORFF x dng nhng cch thc m cc chuyn vin tr liu bng m nhc thng dng.

Martin Luther King tng ni: "Ngi yu thch m nhc khng khc g c m phc ca tri."

Ti tin rng nhng ng tu tu php mn cng hiu r ngha ca cu ni ny. Nh mt cu qung co ph thng: "Tr em hc m nhc khng d h hng". Ch bng cch nghe nhc hay nhn tr liu vi nhng nhc c, cc bnh nhn c th qua c nhng chn nn v tr nn vui ti, t tin; nhng tr em khng th gio dc mt cch bnh thng v nhiu khuyt tt tinh thn c th c dy d ni v vt qua c nhng nng ng v nng ny ca chng. Chng ta l nhng ngi tu php mn Qun m, qun siu m thanh th gii, dng m lu chc chn s trn lan khp thn, tm v tr ca chng ta tnh ha v thng hoa chng ta, du dt chng ta v ni qu hng tuyt vi ca linh hn chng ta, Thin Quc. y qu thc l php mn tr liu bng m nhc siu vit hn bt c php no.



Hc Nhc T Nh Lm Tng Trng No B


Tc gi: Cherry Norton

Mt cuc nghin cu gn y tit l rng, dy nhc Mozart hay Beethoven cho tr em 3 tui tr ln c th khai trin kh nng hc vn ca cc em nh. Khoa hc gia chng minh rng, nhng tr em tp dng cm ti thiu 10 pht mi ngy, c cao im hn nhng em khc rt nhiu, trong cc bi thi th nghim tr thng minh.

Nhng nh nghin cu cho bit, chi nhc vo tui ny, lc s giao tip no b cn ang c hnh thnh mt cch d dng, s gip tr em tin b v suy lun v ngh ngi. H tin rng tp nhc thng xuyn lm thay i "nhng ng dy ni" trong phn trn ca no b, m ngi ta cho rng c lin quan ti kh nng sng to v tr thng minh.

Gordon Shaw, gio s vt l hc ti trng i Hc California, Irvine, thc hin cuc nghin cu v ni rng cng vic ca ng c lin quan mt thit ti c hai bn ph huynh v gio chc. ng ni: "Chng ti chng minh rng dy nhc cho tr em lc ba, bn tui s gip pht trin s nhn thc ca b c v hnh th trong khng gian v thi gian." "Chng ti tin rng c mt ngn ng chung v thn kinh n t nhng kt cu bn trong c chng ta. Khng nhng n ch thy hnh th m cn thy s kt cu ca nhng hnh th ny na. "Khi c ca tr nh c kch thch, chng s phn ng, nhng chng khng th ngh trc hoc tng tng trc hnh nh trong u. Nhng c nhng loi nhc dng nh c th gip chng lm c."

Cc tr em trong cng cuc nghin cu ny c hc nhng bn nhc n gin ca Beethoven v Mozart, ngi bt u sng tc nhc lc nm tui. Shaw ni rng: "Chng ti dy cc em nhc ca Mozart v chng ti cm thy thin ti ca Mozart s gi ln kt cu bm sinh ca b c. Nhc tun ra t Mozart; ng bm sinh l mt nhc s, khng b vt v vi tng nt nhc."

Mi u Shaw th kh nng ca 78 tr em ba v bn tui bng cch ghi xung nhanh v chnh xc ca cc em, trong lc cc em chi tr lp bn mnh thnh hnh mt con lc . Sau cc em c chia lm ba nhm. Nhm th nht c dy hc n dng cm, nhm th hai hc my in ton, v nhm th ba khng c hc g c. Sau chn thng, kh nng ca cc em c th nghim li. Cc em c hc n dng cm tin b ht sc r rt; im thi ca cc em vt ln 35% so vi cc em hai i kia, tin rt t hoc l khng tin b g c.

Mc d li ch ca s dy d tr em v m nhc c cp t lu, y l bng chng u tin cho thy dy m nhc tht s lm tng kh nng tr thc.



Bo Straits Times, Tn-Gia-Ba Th nm, ngy 5 thng 3, 1998 (Tn Gia Ba)

m Thanh Tt Cho Carlos


Em b Carlos Mario Sosa Rosiles, hai tui tm thng, c v ang thng thc mt cch khoi tr bui cha bnh u tin cho em v kch thch thn kinh, cng vi mt con c heo tn l Venus ang t thc mnh bng khuu tay.

C hai ang trong mt b nui c heo ti s th Mexico City, th ba va qua, mt trong nhng bui cha tr tr em bnh thn kinh, chnh n s phi hp gia thn kinh vi c th.

V bc s m trch vic cha tr ny cho hay tr em vi chng bnh thn kinh-vn ng t lit, bnh in v nhng triu chng thn kinh khc c th thuyn gim, khi no b c kch thch bi m thanh vi tn s cao ca loi c heo. - nh do Hng Reuters.


S Quan-Trng Ca m-Nhc


Suma Ching Hai khai th ti thnh ph M-Ty-C,
Ngy 1 thng 4, 1993 (Nguyn vn ting Anh)

V: m nhc quan trng nh th no trong i sng ca chng ta? N c quan trng khng?

: C, n rt quan trng. V vy m nhiu ngi trong nhng bnh vin thn kinh dng m nhc nh mt trong nhng cng c cha tr. V i khi sau mt ngy lm vic cc nhc, nghe nhc m du khin chng ta rt thoi mi v khe khon. C nhng cng xng, h m nhc mi ngi lm vic tt hn. Nhng ch l m nhc bn ngoi. Qu v th tng tng s c li bit bao nu chng ta c nghe m nhc t bn trong ting nhc thin ng? Tm n s gip qu v tm li c, khm ph ra li.

Ting nhc ny l Ngi Li ca Thng . N lm cho chng ta ngy cng thm tr hu, ngy cng thng minh. Cng vi nh sng ca Thng , n s mang chng ta ngy cng gn vi ng Cha lnh, v ri ch dy cho chng ta bit mi th, bng ngn ng khng li, cch i ph vi i sng hng ngy. V vy m i sng ca ng tu ngy cng tr nn tt p hn, d chu hn, v mi ngy mi thng minh v gn Thng hn.




Suma Ching Hai khai th ti Lin Hip Quc, Hoa K
Ngy 26 thng 6, 1992 (Nguyn vn ting Anh)

Dng ch "Thin Quc" c v hi tn gio qu. Tht ra ch l cnh gii bn trn. Ngi xa gi n l thin ng, nhng dng t ng khoa hc th chng ta c th gi n l mt cnh gii hiu bit khc - cao hn, mt ng cp tr hu cao hn. Ch ny chng ta c th n c, nu bit cch.

Gn y bn M, nghe ni c mt pht minh va mi ra, ngi ta c mt loi my lm qu v nhp nh. Qu v c th qua cha? Cha? Khng? ang c M, t $400 ti $700 trm M kim, ty theo qu v mun ng cp no. My ny cho nhng ngi li khng mun ta thin, ch mun nhp nh ngay. Nu qu v khng bit th ti xin ni tm tt v ci my ny.

H ni loi my ny c th lm qu v bc vo mt trng thi tinh thn v cng sng khoi, sau qu v s c tr thng minh cao. N s cho qu v mt s hiu bit cao, tr hu cao, ri qu v cm thy v cng d chu v.v... My ny dng mt s nhc chn lc bn ngoi no , nn qu v phi c ng nghe, ri h dng in, c l lung in kch thch qu v, ri qu v c l trng thy nh chp. Cho nn cng phi dng mt vt che mt. ng nghe v vt che mt, ch cn by nhiu thi l c nhp nh. Rt tt, bn trm ng - r qu! Nhng s nhp nh ca chng ti cn r hn na, khng tn ng no, m c vnh vin. Qu v khng cn st pin hay cm in vo, rt in ra; ri my h, cng khng cn em i u sa. nh sng nhn to v m nhc nhn to m c th lm cho con ngi sng khoi, c tr hu nh th. My lm c, nhng ti c bo thy ni vy thi, ch cha th qua. V th n bn rt chy, ti nghe ni vy. Ngay c nhng th nhn to ny m cn a chng ta vo mt trng thi nh nhng sng khoi v tng cng tr thng minh, nh vy qu v th tng tng ci tht cn gip cho tr hu ca chng ta nhiu ti c no. iu c tht ny l t bn kia th gii, nhng ngi no cng c th c, nu h mun cu thng vi n. l m Nhc thin ng t bn trong v m Thanh thin ng t bn trong. Ty vo cng ca nh Sng hay m Nhc bn trong ny, m chng ta c th y chnh mnh ra khi th gii ny, i vo mt cnh gii hiu bit su xa hn.

Ti ngh n cng ging nh nh lut vt l. Nu mun phng phn lc ra khi sc ht ca qu t, th phi c rt nhiu sc mnh t di y ln. Khi bay rt nhanh, n cng te ra nh sng. Cho nn ti ngh rng khi phng nhanh ra ngoi, chng ta cng pht ra mt s nh sng v cng nghe thy m thanh. m Thanh ny l mt loi Nng Lc c Chn ng y chng ta ln nhng cnh gii trn, nhng n khng lm mt cch n o, phin phc, khng tn tin, khng lm "ngi th nghim" cm thy kh chu. l cch i ln th gii bn kia.

Th gii bn kia c g tt hn th gii ca chng ta? N c tt c nhng g chng ta tng tng ni v khng tng tng ni. Phi th nghim th mi bit c. Khng ai c th k cho chng ta, tht vy. Nhng chng ta phi kin tr v phi tht s thnh tm.




Suma Ching Hai khai th ti Gia-N-i
Ngy 26 thng 2, 1991 (Nguyn vn ting Anh)

Qun m c ngha l qun tng ti m Thanh. By gi, ti gii thch thm v m thanh qu v hiu. Mun tu hnh c gn Thng , chng ta phi i theo ngun, ging m lu tr v ni n xut pht, bi v chng ta t m ra. Ging nh ging sng, nu chng ta i dc theo b sng, chng ta s v ti ngun, ni ging sng xut pht. m thanh hin hu qua nhiu tng lp khc nhau. Tng lp th thin nht l trong th gii ny. Chng ta nghe nhiu th, nghe nhc, ting ni, ngn ng. Chng ta dng loi m thanh hu hnh ny, hay m thanh m tai trn nghe thy c, thng tin vi nhau v cng truyn cho nhau mt vi s hiu bit v m thanh v hnh. m thanh v hnh, tc l Thng , cng c lin h ti m thanh hu hnh, nhng n trong mt cng vi t hn. Khi chng ta hiu nhng g m mt v c gi l Minh S, hay mt v thy, hay hng o vin, dy cho chng ta bit v m thanh v hnh, v chng ta mun giao tip vi Ngun m thanh , qua nhng li ni bn ngoi, v sau khi c v thy ny, hay ngi dn ng, hay v chuyn gia ny ch dy, chng ta c th lin lc c vi ging m thanh vi t y. N trn m thanh vt cht ny, trn th gii vt cht ny. Chng ta phi nng cao thc hn th mi c th bt c m thanh ny. thc ca chng ta by gi cn vng vo ci thn th ny, hng ra khp ni. N nhn qua th gic; nghe m thanh trn gian qua thnh gic; th nghim nhng khung cnh, tt c s hin hu, nhng vt trong th gii ny bng xc gic. Nhng nu chng ta rt ci gi l thc ny v mt im trong c th, th d nh y, (S Ph ch tay vo mt tr hu) th chng ta c th i ln cao, qua ci ca ny, n mt th gii vi t hn, th nghim nhng cnh gii, i sng, hay th gii vi t hn, v nghe m thanh vi t hn. m thanh vi t ny cng lin quan vi m thanh vt cht, nhng n trong mt cnh gii khc m thi. Mun nghe c m thanh ny, chng ta phi tp trung, ng ti khung cnh bn ngoi mt hi. V ngi gi l Minh S hay ngi chuyn mn c th gip chng ta lm nh vy ngay c, ngay tc khc. V vy mi gi l "tc khc khai ng". "Khai ng" c ngha l thy nh sng. nh sng bn trong chng ta c khai m. Lc chng ta c th nhn thy nh sng hay th gii thin ng, v chng ta c th nghe m thanh cnh gii cao hn. Ci gi l "khai- ng", giao tip vi m Thanh nguyn thy trong v tr, m Kinh Thnh gi l "Ngi Li", hay Kinh Pht gi l "ting nc", v.v.... Ngi no gip chng ta cu thng c vi m Thanh nguyn thy ny, hay nng lc ca Thng , th c gi l "Minh S".