Quan im

Trch T

Sunday Times Ngy 12 thng 10, 1997 (U.K.)

Tr Liu Bng m Nhc


Do S t Ph Ph, i Bc, Formosa

"Tr liu bng m nhc" l mt NJ ti ph thng ca s nghin cu bi cc chuyn gia v sinh l v tm l, nhng ngܩi m gn y a ra nhng ti liu v thng k h tr cho vn NJ m nhc c th nh hܪng ti ton th con ngܩi. Ngha l khi mt ngܩi nghe m nhc, cm gic khng nhng ch gii hn thnh gic v thn kinh v thnh gic ti c, m s n nhn cn khp ni. Khi chng ta trong mt mi trܩng trn y m nhc th ton thn chng ta NJu ang "nghe" v phn ng. m nhc c th to ra mt nh hܪng ba chiu trn thn th con ngܩi qua s nh hܪng chuyn vn v k b ca thn kinh h chuyn vn a m.

Mt vi khoa hc gia ng dng s chuyn vn ca nܧc bng cch cho nhng ngܩi ic nghe nhc trong cht lng ny. L d nhin, h khng nghe bng ci tai h ca h, m thay vo , h nghe bng "thn th" ca h. Trong nܧc, h c th cm nhn ܮc chn Ƕng ca m thanh khin giy thn kinh trong no b h cm nhn ܮc m nhc.

Cho nn chng ta c th hiu mt cch r rng sc mnh ca m nhc v hiu qu tr liu ca n. Trong danh t vt l "nhc" v "m thanh" ܮc nh ngha l m thanh do s chn Ƕng mnh lit ca vt th m pht ra trong khng kh, thay ǰi Ƕ dy ǥc ca khng kh v to ra ln sng m thanh nhng Ƕ di khc nhau. Khi nhng ln sng ny lan ra v ti mng nh ca chng ta, chng kch thch cc thn kinh thnh gic v cho ra mt m thanh. iu ny khin chng ta c th kt lun rng m thanh l mt hnh thc ca s chn Ƕng. nh sng v m thanh l hai kha cnh ca mt th. Chn Ƕng ܮc mt n nhn l nh sng, v ܮc tai n nhn th l m thanh. m thanh l nh sng c th thy ܮc, v nh sng l m thanh c th nghe ܮc. S qua li gia nhng vt v hnh v hu hnh l m thanh, nm gia s v hnh v hu hnh, nh mt my hon chuyn hay sa cha gia.

Ln sng m thanh l mt con ܩng hay mt chic cu truyn thng. Khi chng ta tr v vi, thn th mt mi, nghe vi bn nhc m du v Nj cho nhc lan ra khp phng, chng ta s cm thy thoi mi trong chc lt. Bi v, sau khi ni kt tinh thn v th xc ca chng ta b gin on, ln sng m thanh ca nhc tr thnh mt nhp cu gip nng lc lu thng tri chy, v hi sinh thn th mt mi ca chng ta. iu ny ging nh mt tr chi ko giy ca tr con. Si giy ܮc nm v lc ln xung to ra nhng ln sng chuyn theo dc si giy, t u si giy ti cui si giy cho ti khi cc ln sng thnh ng nht.

1.Si giy yn tnh
2.Nng lܮng ang truyn t u ny ti u kia
3.Chn Ƕng nh nhau c hai u

T mt cun video c mc ch gio dc v vic lm ca Trung Tm iu Tr Bng m Nhc ti i hc Cambridge, Anh quc, ti thy m nhc tr liu ܮc dng ra sao Nj gip mt em nh vi nhiu chܧng tt. Em nh ny khng th ni ܮc mt cu hon ton, v khng th bnh tnh ܮc v tnh tnh b xo Ƕng. Sau k tr liu ln th nht, cc chuyn gia cha tr khng th to ܮc s thn hu vi em. V khng th ha hp vi mi trܩng xa l v mi ngܩi xung quanh, c b c la ht v tr nn hung d. gi s ch ca em, cc chuyn gia tr liu bt cht nh mt vi nt nhc cc k cht cha trn n dng cm. C b ngc nhin khi nghe thy mt m thanh mnh m hn ting la ht ca em. S t m ca em ni dy, s sng st l trn nt mt ca em cho thy em ang thch tm kim m thanh l lng ny t u. V em bnh tm li.

Cc chuyn vin tr liu bn ngng p vo cc phm n. Thay vo c ǰi sang mt m iu m du nh nhng, v cn bt chܧc c ting ca sc vt Nj pht trin mt s hiu bit v thn hu vi c b. T t, qua cc sinh hot m nhc, th dc theo nhp iu v cc tr chi, a tr khng b giao Ƕng v cm thy vng vng hn. C b bt u tin tܪng vo mi trܩng xung quanh v chnh mnh hn. Nhng s by t n gin dn ti m iu mch lc hn. Sau hai nm ܮc luyn tp v ngn ng, cui cng em ni ܮc c cu.

Mt ngܩi thy ca ti cng vn c tnh mc c v trm lng. Sau khi hc xong ti vin m nhc ORFF ca Salburg, c tnh ca ng/c hon ton ǰi thnh mt ngܩi hot bt vui v, ch Ƕng. Vin m nhc ORFF x dng nhng cch thc m cc chuyn vin tr liu bng m nhc thܩng dng.

Martin Luther King tng ni: "Ngܩi yu thch m nhc khng khc g ܮc m phc ca tri."

Ti tin rng nhng ng tu tu php mn cng hiu r ngha ca cu ni ny. Nh mt cu qung co ph thng: "Tr em hc m nhc khng d h hng". Ch bng cch nghe nhc hay nhn tr liu vi nhng nhc c, cc bnh nhn c th qua ܮc nhng chn nn v tr nn vui ti, t tin; nhng tr em khng th gio dc mt cch bnh thܩng v nhiu khuyt tt tinh thn c th ܮc dy d Nj ni v vܮt qua ܮc nhng nng Ƕng v nng ny ca chng. Chng ta l nhng ngܩi tu php mn Qun m, qun siu m thanh th gii, dng m lu chc chn s trn lan khp thn, tm v tr ca chng ta Nj tnh ha v thng hoa chng ta, du dt chng ta v ni qu hng tuyt vi ca linh hn chng ta, Thin Quc. y qu thc l php mn tr liu bng m nhc siu vit hn bt c php no.



Hc Nhc T Nh Lm Tng Trܪng No B


Tc gi: Cherry Norton

Mt cuc nghin cu gn y tit l rng, dy nhc Mozart hay Beethoven cho tr em 3 tui tr ln c th khai trin kh nng hc vn ca cc em nh. Khoa hc gia chng minh rng, nhng tr em tp dng cm ti thiu 10 pht mi ngy, ܮc cao im hn nhng em khc rt nhiu, trong cc bi thi th nghim tr thng minh.

Nhng nh nghin cu cho bit, chi nhc vo tui ny, lc s giao tip no b cn ang ܮc hnh thnh mt cch d dng, s gip tr em tin b v suy lun v ngh ngi. H tin rng tp nhc thܩng xuyn lm thay ǰi "nhng ܩng dy ni" trong phn trn ca no b, m ngܩi ta cho rng c lin quan ti kh nng sng to v tr thng minh.

Gordon Shaw, gio s vt l hc ti trܩng i Hc California, Irvine, thc hin cuc nghin cu v ni rng cng vic ca ng c lin quan mt thit ti c hai bn ph huynh v gio chc. ng ni: "Chng ti chng minh rng dy nhc cho tr em lc ba, bn tui s gip pht trin s nhn thc ca b c v hnh th trong khng gian v thi gian." "Chng ti tin rng c mt ngn ng chung v thn kinh ljn t nhng kt cu bn trong c chng ta. Khng nhng n ch thy hnh th m cn thy s kt cu ca nhng hnh th ny na. "Khi c ca tr nh ܮc kch thch, chng s phn ng, nhng chng khng th ngh trܧc hoc tܪng tܮng trܧc hnh nh trong u. Nhng c nhng loi nhc dܩng nh c th gip chng lm ܮc."

Cc tr em trong cng cuc nghin cu ny ܮc hc nhng bn nhc n gin ca Beethoven v Mozart, ngܩi bt u sng tc nhc lc nm tui. Shaw ni rng: "Chng ti dy cc em nhc ca Mozart v chng ti cm thy thin ti ca Mozart s gi ln kt cu bm sinh ca b c. Nhc tun ra t Mozart; ng bm sinh l mt nhc s, khng b vt v vi tng nt nhc."

Mi u Shaw th kh nng ca 78 tr em ba v bn tui bng cch ghi xung Ƕ nhanh v chnh xc ca cc em, trong lc cc em chi tr lp bn mnh thnh hnh mt con lc . Sau cc em ܮc chia lm ba nhm. Nhm th nht ܮc dy hc n dng cm, nhm th hai hc my in ton, v nhm th ba khng ܮc hc g c. Sau chn thng, kh nng ca cc em ܮc th nghim li. Cc em ܮc hc n dng cm tin b ht sc r rt; im thi ca cc em vt ln 35% so vi cc em hai Ƕi kia, tin rt t hoc l khng tin b g c.

Mc d li ch ca s dy d tr em v m nhc ܮc NJ cp t lu, y l bng chng u tin cho thy dy m nhc tht s lm tng kh nng tr thc.



Bo Straits Times, Tn-Gia-Ba Th nm, ngy 5 thng 3, 1998 (Tn Gia Ba)

m Thanh Tt Cho Carlos


Em b Carlos Mario Sosa Rosiles, hai tui tm thng, c v ang thܪng thc mt cch khoi tr bui cha bnh u tin cho em v kch thch thn kinh, cng vi mt con c heo tn l Venus ang t thc mnh bng khuu tay.

C hai ang trong mt b nui c heo ti s th Mexico City, th ba va qua, mt trong nhng bui cha tr tr em bnh thn kinh, Nj chnh n s phi hp gia thn kinh vi c th.

V bc s m trch vic cha tr ny cho hay tr em vi chng bnh thn kinh-vn Ƕng t lit, bnh in v nhng triu chng thn kinh khc c th thuyn gim, khi no b ܮc kch thch bi m thanh vi tn s cao ca loi c heo. - nh do Hng Reuters.


S Quan-Trng Ca m-Nhc


Suma Ching Hai khai th ti thnh ph M-Ty-C,
Ngy 1 thng 4, 1993 (Nguyn vn ting Anh)

V: m nhc quan trng nh th no trong ǩi sng ca chng ta? N c quan trng khng?

: C, n rt quan trng. V vy m nhiu ngܩi trong nhng bnh vin thn kinh dng m nhc nh mt trong nhng cng c Nj cha tr. V i khi sau mt ngy lm vic cc nhc, nghe nhc m du khin chng ta rt thoi mi v khe khon. C nhng cng xܪng, h m nhc Nj mi ngܩi lm vic tt hn. Nhng ch l m nhc bn ngoi. Qu v th tܪng tܮng s c li bit bao nu chng ta ܮc nghe m nhc t bn trong ting nhc thin ܩng? Tm n s gip qu v tm li ܮc, khm ph ra li.

Ting nhc ny l Ngi Li ca Thܮng . N lm cho chng ta ngy cng thm tr hu, ngy cng thng minh. Cng vi nh sng ca Thܮng , n s mang chng ta ngy cng gn vi ng Cha lnh, v ri ch dy cho chng ta bit mi th, bng ngn ng khng li, cch i ph vi ǩi sng hng ngy. V vy m ǩi sng ca ng tu ngy cng tr nn tt p hn, d chu hn, v mi ngy mi thng minh v gn Thܮng hn.




Suma Ching Hai khai th ti Lin Hip Quc, Hoa K
Ngy 26 thng 6, 1992 (Nguyn vn ting Anh)

Dng ch "Thin Quc" c v hi tn gio qu. Tht ra ch l cnh gii bn trn. Ngܩi xa gi n l thin ng, nhng dng t ng khoa hc th chng ta c th gi n l mt cnh gii hiu bit khc - cao hn, mt ǣng cp tr hu cao hn. Ch ny chng ta c th ljn ܮc, nu bit cch.

Gn y bn M, nghe ni c mt pht minh va mi ra, ngܩi ta c mt loi my lm qu v nhp nh. Qu v c th qua cha? Cha? Khng? ang c M, t $400 ti $700 trm M kim, ty theo qu v mun ǣng cp no. My ny cho nhng ngܩi lܩi khng mun ta thin, ch mun nhp nh ngay. Nu qu v khng bit th ti xin ni tm tt v ci my ny.

H ni loi my ny c th lm qu v bܧc vo mt trng thi tinh thn v cng sng khoi, sau qu v s c tr thng minh cao. N s cho qu v mt s hiu bit cao, tr hu cao, ri qu v cm thy v cng d chu v.v... My ny dng mt s nhc chn lc bn ngoi no , nn qu v phi c ng nghe, ri h dng in, c l lung in kch thch qu v, ri qu v c l trng thy nh chp. Cho nn cng phi dng mt vt che mt. ng nghe v vt che mt, ch cn by nhiu thi l ܮc nhp nh. Rt tt, bn trm ng - r qu! Nhng s nhp nh ca chng ti cn r hn na, khng tn ng no, m ܮc vnh vin. Qu v khng cn st pin hay cm in vo, rt in ra; ri my h, cng khng cn em i u sa. nh sng nhn to v m nhc nhn to m c th lm cho con ngܩi sng khoi, c tr hu nh th. My lm ܮc, nhng ti džc bo thy ni vy thi, ch cha th qua. V th n bn rt chy, ti nghe ni vy. Ngay c nhng th nhn to ny m cn a chng ta vo mt trng thi nh nhng sng khoi v tng cܩng tr thng minh, nh vy qu v th tܪng tܮng ci tht cn gip cho tr hu ca chng ta nhiu ti c no. iu c tht ny l t bn kia th gii, nhng ngܩi no cng c th c, nu h mun cu thng vi n. l m Nhc thin ܩng t bn trong v m Thanh thin ܩng t bn trong. Ty vo cܩng Ƕ ca nh Sng hay m Nhc bn trong ny, m chng ta c th y chnh mnh ra khi th gii ny, i vo mt cnh gii hiu bit su xa hn.

Ti ngh n cng ging nh nh lut vt l. Nu mun phng phn lc ra khi sc ht ca qu t, th phi c rt nhiu sc mnh t dܧi y ln. Khi bay rt nhanh, n cng te ra nh sng. Cho nn ti ngh rng khi phng nhanh ra ngoi, chng ta cng pht ra mt s nh sng v cng nghe thy m thanh. m Thanh ny l mt loi Nng Lc c Chn ng y chng ta ln nhng cnh gii trn, nhng n khng lm mt cch n o, phin phc, khng tn tin, khng lm "ngܩi th nghim" cm thy kh chu. l cch i ln th gii bn kia.

Th gii bn kia c g tt hn th gii ca chng ta? N c tt c nhng g chng ta tܪng tܮng ni v khng tܪng tܮng ni. Phi th nghim th mi bit ܮc. Khng ai c th k cho chng ta, tht vy. Nhng chng ta phi kin tr v phi tht s thnh tm.




Suma Ching Hai khai th ti Gia-N-i
Ngy 26 thng 2, 1991 (Nguyn vn ting Anh)

Qun m c ngha l qun tܪng ti m Thanh. By gi, ti gii thch thm v m thanh Nj qu v hiu. Mun tu hnh Nj ܮc gn Thܮng , chng ta phi i theo ngun, ging m lu Nj tr v ni n xut pht, bi v chng ta t m ra. Ging nh ging sng, nu chng ta i dc theo b sng, chng ta s v ti ngun, ni ging sng xut pht. m thanh hin hu qua nhiu tng lp khc nhau. Tng lp th thin nht l trong th gii ny. Chng ta nghe nhiu th, nghe nhc, ting ni, ngn ng. Chng ta dng loi m thanh hu hnh ny, hay m thanh m tai trn nghe thy ܮc, Nj thng tin vi nhau v cng Nj truyn cho nhau mt vi s hiu bit v m thanh v hnh. m thanh v hnh, tc l Thܮng , cng c lin h ti m thanh hu hnh, nhng n trong mt cܩng Ƕ vi t hn. Khi chng ta hiu nhng g m mt v ܮc gi l Minh S, hay mt v thy, hay hܧng o vin, dy cho chng ta bit v m thanh v hnh, v chng ta mun giao tip vi Ngun m thanh , qua nhng li ni bn ngoi, v sau khi ܮc v thy ny, hay ngܩi dn ܩng, hay v chuyn gia ny ch dy, chng ta c th lin lc ܮc vi ging m thanh vi t y. N trn m thanh vt cht ny, trn th gii vt cht ny. Chng ta phi nng cao thc hn th mi c th bt ܮc m thanh ny. thc ca chng ta by gi cn vܧng vo ci thn th ny, hܧng ra khp ni. N nhn qua th gic; nghe m thanh trn gian qua thnh gic; th nghim nhng khung cnh, tt c s hin hu, nhng vt trong th gii ny bng xc gic. Nhng nu chng ta rt ci gi l thc ny v mt im trong c th, th d nh y, (S Ph ch tay vo mt tr hu) th chng ta c th i ln cao, qua ci ca ny, ljn mt th gii vi t hn, Nj th nghim nhng cnh gii, ǩi sng, hay th gii vi t hn, v nghe m thanh vi t hn. m thanh vi t ny cng lin quan vi m thanh vt cht, nhng n trong mt cnh gii khc m thi. Mun nghe ܮc m thanh ny, chng ta phi tp trung, ng Nj ti khung cnh bn ngoi mt hi. V ngܩi gi l Minh S hay ngܩi chuyn mn c th gip chng ta lm nh vy ngay ܮc, ngay tc khc. V vy mi gi l "tc khc khai ng". "Khai ng" c ngha l thy nh sng. nh sng bn trong chng ta ܮc khai m. Lc chng ta c th nhn thy nh sng hay th gii thin ng, v chng ta c th nghe m thanh cnh gii cao hn. Ci gi l "khai- ng", giao tip vi m Thanh nguyn thy trong v tr, m Kinh Thnh gi l "Ngi Li", hay Kinh Pht gi l "ting nܧc", v.v.... Ngܩi no gip chng ta cu thng ܮc vi m Thanh nguyn thy ny, hay nng lc ca Thܮng , th ܮc gi l "Minh S".