Trí thông minh nhân ái của loài chó

Do sư tỷ đồng tu Lynn McGee, Ohio, Hoa Kỳ (nguyên văn tiếng Anh)

Từ lâu loài chó đã nổi tiếng về sự trung thành và đức tíùnh chung thủy. Hiện tại, trí khôn của chúng cũng được những nhà khảo cứu khoa học chú ý. Thí dụ như, bà Julia Fischer, một nhà sinh vật học tại Viện khảo cứu Max Planck về Tiến hóa Nhân loại (the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology) tại thành phố Leipzig nước Ðức, quan sát thấy rằng một con chó cô-li 9 tuổi mang tên Rico có thể hiểu hơn 200 từ và có thể học những từ mới nhanh như một đứa bé.

Rico biểu lộ khả năng nhận ra đồ vật bằng tên khi nó có thể chạy đi lấy những đồ chơi chưa biết qua trong số những đồ chơi quen thuộc. Khi người chủ của Rico bảo nó đi lấy món đồ mới, dùng một tên hoàn toàn mới lạ, con chó có thể tìm món đồ này chính xác 7 lần trong số 10 lần. Thêm vào đó, một tháng sau, Rico nhớ đúng 3 trong số 6 lần món đồ chơi mà chưa thấy lại món đồ từ cuộc khảo nghiệm lần trước. Bà Katrina Kelner, phó chủ bút tạp chí Khoa học (Science Magazine) phát biểu: "Sự học hỏi nhanh chóng lần đầu tiên của giống chó thật đáng kinh ngạc".

Nhưng phải chăng sự học hỏi nhanh chóng của loài chó thật sự đáng kinh ngạc, hay là kỹ thuật nhận ra từ ngữ được dùng trong việc thử nghiệm Rico chỉ là một cách đo lường chỉ số thông minh mà con người đã quen thuộc hơn so với những cách đo lường khác? Dù sao, trí thông minh có thể định nghĩa một cách rộng lớn là khả năng đối phó với vấn đề mới, và sử dụng năng lực lý luận một cách hữu hiệu. Theo định nghĩa này, loài chó có rất nhiều cách để sử dụng trí khôn của chúng mỗi ngày.

Thí dụ như, loài chó sử dụng khứu giác của chúng, 100 ngàn lần chính xác hơn khứu giác của con người, để đối phó với những vấn đề mới trong muôn ngàn vạn cách, như tìm kiếm người thất lạc hay cứu họ thoát khỏi thiên tai, và dùng khứu giác để tìm bom chôn dưới đất. Thậm chí chúng có thể dùng mũi để tìm được sự thay đổi hóa chất trong cơ thể một người. Ngoài ra, khả năng lý luận hữu hiệu của chúng cũng giúp chúng đối phó lẹ làng và thích ứng trong những hoàn cảnh khẩn cấp, thường xuyên cảnh báo cho chủ về sự nguy hiểm hay tai hại sắp xảy ra.

Những giai thoại trong loạt truyền hình tài liệu của National Geographic mang tựa đề "Chó Làm Việc" cung cấp nhiều thí dụ về trí khôn của loài chó, có thể bù đắp cho trí khôn con người. Trong một câu chuyện, con chó Tiệp Khắc loại chăn cừu tên Vera và người chủ tên Manit cùng làm việc để gỡ bom tại quốc gia Cam-pu-chia. Với khứu giác tài tình, Vera được huấn luyện tìm bom bằng cách ngửi mùi rất nhẹ tỏa ra từ những trái bom đã được chôn dưới đất hàng chục năm. Công việc của nó thật nguy hiểm, vì địa điểm chính xác của quả bom không được biết rõ, và mùi của những mảnh vụn kim loại khác trong vùng khiến cho công việc càng thêm khó khăn. Nhưng Vera và Manit tiếp tục cộng tác làm việc, đánh liều mạng sống của mình để ngăn ngừa hiểm nguy cho người dân địa phương.

Một câu chuyện đáng kể về trí khôn loài chó trong loạt tài liệu "Chó làm việc" liên quan đến một con chó cái Rottweiler 4 tuổi mang tên Faith, đã can thiệp đúng lúc trong một trường hợp về y tế để cứu mạng người chủ của nó tên Leana. Là một con chó đã được huấn luyện, Faith biết cảnh giác Leana về những cơn kinh phong sắp xảy ra, cho cô có đủ thời gian tìm nơi an toàn. Nhưng một hôm, Leana té xỉu trên sàn bếp. Không hoảng hốt, con chó phản ứng nhanh chóng chẳng thua gì con người. Dùng mũi của nó để lấy điện thoại khỏi ống nghe, nó bấm nút 911 và sủa liên tục vào điện thoại. Vì đã được huấn luyện để nhận ra nhân viên mặc đồng phục, Faith dùng răng mở khóa cửa khi thấy người cảnh sát đến giúp Leana, sau đó cô đã được đưa đến bệnh viện và hồi phục. ( http://espn.go.com/outdoors/sportingdogs/news/2004/1102/1914832.html)

Một thí dụ đáng kể về trí khôn của loài chó được tìm thấy trong trường hợp của con chó tên Malcolm từ Quebec, Gia Nã Ðại, được huấn luyện để hướng dẫn người mù, nhưng bị rớt vì tính hăng hái cứ thích học hỏi những điều mới của nó không thích hợp với tánh cách đều đặn của công việc. Tuy nhiên, người chủ của Malcolm không bỏ cuộc, và thay vào đó đã giúp Malcolm tìm nguồn vui đích thực của nó trong công việc dò thám, để điều tra những vụ cháy đáng nghi ngờ. Hiện tại, là con chó điều tra hỏa hoạn duy nhất tại Quebec, Malcolm sở hữu một dụng cụ hết sức chính xác: cái mũi của nó! Công việc của nó bao gồm dò thám những mùi nhỏ đến 1 phần triệu, tương đương với việc ngửi một giọt xăng trong hồ nước.

Ðối với con chó như Malcolm thì công việc là niềm vui.

 

Ngoài những thí dụ độc đáo kể trên, những khảo cứu gần đây từ các khoa học gia Anh quốc cho thấy chó có khả năng tìm được ung thư qua khứu giác! Khi nước tiểu của những bệnh nhân ung thư ruột được để lẫn lộn với nước tiểu của những người khoẻ mạnh hay những bệnh nhân với những chứng bệnh khác, những con chó được thí nghiệm — là những con chó nuôi trong nhà bình thường — có thể tìm được nước tiểu của các bệnh nhân ung thư chính xác gấp 3 lần so với cách tìm chỉ theo may rủi. (http://www.technovelgy.com/ct/Science-Fiction-News.asp?NewsNum=217)

Khứu giác của loài chó nhạy bén 100 ngàn lần hơn của con người. Vì vậy, chúng thường nhận biết và phản ứng vượt qua khả năng của con người. Như Thanh Hải Vô Thượng Sư nói: "Con thú nuôi trong nhà (chó) là một sinh vật, một chúng sinh giống y như chúng ta, nhưng được ban cho trực giác và giác quan bén nhạy hơn. Khi nhìn vào mắt [thú vật] chúng ta có thể cảm nhận được thông điệp — chúng là bình đẳng [với chúng ta]. Vì chúng rất thông minh; chúng có trí khôn, chỉ là chúng không cần những bộ óc phức tạp như chúng ta." (Trích từ DVD số 712, Trí khôn thiêng liêng của thú vật). Và bởi vì nhiều hành động của chúng là làm từ một tinh thần phụng sự vô điều kiện, rõ ràng là trí khôn của loài chó rất tinh khiết và từ bi; vì vậy chúng ta nên luôn luôn đối xử với chúng bằng tình thương yêu tử tế.  

Muốn đọc thêm chi tiết, xin viếng:

http://www.bordercollierescue.org/news_and_views/Content/Rico.html

http://abc.net.au/science/news/health/ HealthRepublish_1129608.htm

http://www.dogswithjobs.com/about_dogs/about.htm