Ñeå toâi keå cho quyù vò moät caâu chuyeän: Ngaøy xöûa ngaøy xöa coù moät chuù chim nhoû bò ngöôøi ta baét nhoát vaøo trong moät caùi loàng, raát ñeïp vaø khaù roäng. Caùi loàng vi teá ñeán noãi chuù chim khoâng nhìn thaáy, neân ñaõ coá bay ra, nhöng ñaõ ñuïng vaøo xung quanh loàng vaø bò chaûy maùu, cho ñeán cuoái cuøng chuù ñaõ ngaõ xuoáng vì bò thöông. Chuû nhaân cuûa con chim raát thöông noù, moãi ngaøy cho noù aên nhöõng thöùc aên ngon nhaát vaø nöôùc uoáng. Luùc ñaàu chim khoâng ngoù ngaøng tôùi nhöõng thöù naøy. Sau ñoù, khi quen daàn vôùi hoaøn caûnh, chuù baét ñaàu aên vaø uoáng khi ñoùi hoaëc khaùt. Vì coøn nhôù söï töï do maø noù ñaõ quen tröôùc kia, neân chim vaãn bay quanh chieác loàng tìm caùch thoaùt ra ngoaøi. Ngaøy naøo cuõng thöû vaø ngaøy naøo chuù cuõng thaát baïi. Roài chuû nhaân cuûa chuù chim nhoû ñem tôùi nhieàu thöù, vaø thaêm noù thöôøng xuyeân hôn. OÂng ñaõ laøm nhieàu vieäc ñeå cho noù vui. OÂng coøn vuoát ve noù, nhöng noù cuõng laûng traùnh tröø khi choáng choïi quaù meät roài. Neáu khoâng meät moûi, chaéc chaén laø noù seõ moå laïi oâng.
Beân kia thung luõng coù moät con ñaïi baøng ñaõ tu luyeän coù leõ haøng traêm ngaøn naêm vaø ñaõ ñaït ñöôïc trình ñoä cao. Moät vaøi loaøi vaät coù theå tu haønh ñöôïc. Quyù vò coù nghe qua bao giôø chöa? Con ngöôøi thì khoâng tu (Sö Phuï cöôøi), nhöng loaøi vaät thì coù. Quyù vò nghe nhöõng caâu chuyeän cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca Maâu Ni thì bieát. Tieàn kieáp cuûa Ngaøi ñaõ töøng laø Loäc Vöông, Khoång Töôùc Vöông, Ñieåu Vöông, Sö Töû Vöông, ñôøi ñôøi kieáp kieáp tu haønh.
Con chim ñaïi baøng naøy ñaõ töøng tu haønh, tu raát nhieàu kieáp, traêm ngaøn vaïn öùc kieáp, noù coù thaàn thoâng raát lôùn, löïc löôïng raát lôùn, noù khoâng caàn aên, khoâng caàn uoáng, laïi coù theå taøng hình, noù coù theå bieán lôùn, bieán nhoû baát cöù luùc naøo. Con chim ñaïi baøng naøy raát lôùn, khoång loà, moãi laàn bay laø phaûi bay ñeán ñænh nuùi, caùnh cuûa noù voã moät caùi laø coù theå bay ñeán haøng ngaøn haøng vaïn daëm. Baây giôø con chim ñaïi baøng naøy haøng ngaøy tu haønh vaø nghe ñöôïc tieáng thoån thöùc cuûa chuù chim nhoû. Ñaïi baøng ñaõ tu ñöôïc ñuû loaïi thaàn thoâng, töø tha taâm thoâng ñeán thieân nhaõn thoâng vaø thieân nhó thoâng, ñaïi baøng duøng thieân nhaõn thoâng nhìn ra vaø thaáy chuù chim nhoû ñang ñaäp caùnh bay quanh trong thoáng khoå, toaøn thaân noù bò thöông, caùnh bò gaãy vaø loâng thì taû tôi.
Roài ñaïi baøng duøng thieân nhó thoâng ñeå ngheï oà! Chæ nghe tieáng khoùc bi ai cuûa chuù chim. Toâi khoâng bieát tieáng khoùc coù laøm loøng ngöôøi coù tan naùt khoâng? Coù leõ laø khoâng, neân ngöôøi chuû môùi khoâng thaû noù ra. Nhöng taâm cuûa ñaïi baøng thì tan naùt. Qua thieân nhó thoâng, ñaïi baøng bieát con chim nhoû ñang keâu gaøo ñöôïc töï do, tieáng keâu lôùn ñeán noãi gaàn beå ñaàu chim ñaïi baøng. Ñaïi baøng khoâng chòu noåi söï thöông ñau, khaùt khao vaø khoå sôû nhö vaäy, noù ñaõ thi trieån thaàn thoâng.
Moät ñeâm khi chuù chim nhoû ñi nguû, ñaïi baøng duøng thaàn thoâng thu nhoû thaân mình laïi baèng chuù chim nhoû. Noù coù theå lôùn roäng hay thu nhoû laïi nhö yù muoán, nhöng chæ khi moät mình noù. Khoâng ñeå ai nhìn thaáy noù thi trieån thaàn thoâng, cho neân chæ ñöôïc duøng thaàn thoâng khi khoâng coù ngöôøi naøo khaùc thaáy vaø khoâng ñöôïc duøng nôi coâng coäng. Noù thu nhoû laïi vaø bay vaøo trong chuoàng nguû caïnh con chim nhoû.
Saùng hoâm sau khi chim nhoû thöùc daäy, noù môùi töï giôùi thieäu mình raèng: "Toâi laø baïn cuûa anh, toái hoâm qua toâi töï bay vaøo ñaây! Troâng thaáy anh khoå quaù, toâi môùi ñeán an uûi anh! Luùc ñang ôû trong loàng, toát nhaát laø ñöøng coù bay, neáu khoâng anh seõ töï laøm mình bò thöông, caùnh seõ bò gaõy. Luùc ñöôïc töï do seõ khoâng coøn bay ñöôïc nhö xöa nöõa!"
Chuù chim la laïi raèng: "Anh noùi baäy! Tröôùc kia toâi bay caû haøng ngaøn daëm cuõng khoâng heà gì, maø baây giôø anh laïi baûo toâi chôù neân bayû"
Ñaïi baøng traû lôøi: "Tröôùc ñaây anh coù theå bay, baây giôø ôû trong loàng, neáu bay thì seõ ñuïng choã naøy choã kia seõ laøm ñau mình vaø suy yeáu thaân theå."
Con chim nhoû khoâng nghe, ñöùng leân voã caùnh bay. Bay lung tung vaø moå quanh loàng cho ñeán khi noù ngaõ xuoáng vaø naèm baát ñoäng vôùi ñoâi caùnh gaãy vaø chaûy maùu. Ñaïi baøng môùi duøng nöôùc mieáng vaø caùnh cuûa noù ñeå chöõa cho con chim nhoû. Noù xoa boùp vaø quaït maùt cho chuù chim con, duøng nöôùc mieáng cuûa noù ñaép vaøo choã bò thöông, saên soùc cho con chim nhoû.
Vaøi ngaøy sau, con chim nhoû bình phuïc vaø laïi thöû bay nöõa, nhöng roài laïi bò thöông trôû laïi.
Vì con chim nhoû bò thöông nhieàu quaù, nöôùc mieáng cuûa ñaïi baøng khoâng ñuû ñeå nuoâi döôõng. Neân noù phaûi hoài phuïc laïi hình daùng ñaïi baøng ñeå bay veà nuùi caùch ñoù haøng vaïn daëm, nhö qua Hy Maõ Laïp Sôn, ñeå mang veà nhöõng thöù döôïc thaûo quyù, duøng mieäng nhai cho nhoû, roài troän vôùi nöôùc mieáng cuûa noù, sau ñoù ñaët leân treân caùnh cuûa noù vaø bay trôû veà, bieán laïi thaønh nhoû vaø chui vaøo loàng ñeå môùm cho chim nhoû. Con chim nhoû aên xong thaáy ñôõ hôn vaø khai ngoä theâm chuùt ít, ñaõ nhaän thöùc ñöôïc laø khoâng neân bay trong loàng.
Noù khoâng coøn bay lung tung xung quanh vaø vuøng vaãy trong loàng nöõa, nhöng chæ khi naøo coù ñaïi baøng beân caïnh an uûi noù, haùt cho noù nghe, giaûng ñaïo lyù cho noù nghe thì noù. nhöng khi ñaïi baøng khoâng coù ôû ñoù, noù laïi bay qua bay laïi ñeå roài cuoái cuøng laïi bò thöông. Cho neân moãi ngaøy con ñaïi baøng laïi phaûi thu nhoû vaøo trong loàng vôùi noù, khoâng theå ra ngoaøi, bôûi vì khi thu mình nhoû laïi, noù phaûi soáng vôùi con chim nhoû hoaøi hoaøi, phaûi haønh ñoäng nhö chim nhoû ñeå khoâng bò nghi ngôø chim ñaïi baøng cuõng phaûi aên vaø uoáng cuøng moät thöù vôùi con chim nhoû.
Thænh thoaûng ñaïi baøng coù noùi vôùi chuù chim con raèng: "Toâi khoâng phaûi laø con chim nhoû bình thöôøng, toâi ñaõ thu nhoû laïi nhö vaày ñeå soáng vôùi anh vaø khieán cho anh deã chòu hôn, nhöng toâi coù theå ra ngoaøi vaø trôû laïi hình daùng cuõ baát cöù luùc naøo toâi muoán. Toâi laø moät con ñaïi baøng vó ñaïi, coù theå ngao du haøng ngaøn daëm trong moät caùi ñaäp caùnh. Toâi coù theå bay cao hôn maây, neáu toâi muoán"
oà, ñoâi khi chim nhoû cuõng tin lôøi ñaïi baøng, nghó raèng ngöôøi baïn toát naøy khoâng noùi doái noù. Ñoâi khi chuù chim con naøy cuõng hoaøi nghi, vì noù ñaõ soáng trong loàng naøy laâu roài, khoâng sao töôûng töôïng ñöôïc raèng coù moät sinh vaät coù theå bay xa vaø cao hôn caû maây. Roát cuoäc, noù chöa heà thaáy chim ñaïi baøng bay ra ngoaøi (Sö Phuï cöôøi). Vì ñaïi baøng chæ chôø luùc con chim nhoû nguû, môùi coù theå bay ra, neân chim nhoû khoâng bao giôø bieát ñöôïc.
Con chim nhoû coøn hoaøi nghi muoán ñaïi baøng lôïi duïng noù ñieàu gì! (Sö Phuï cöôøi) Coù leõ ñaïi baøng laïi muoán aên vaø uoáng nhöõng thöùc aên ngon nöôùc ngoït maø chuû nhaân con chim nhoû mang ñeán saoû Con chim nhoû noùi vôùi ñaïi baøng trong nieàm hoaøi nghi: "Ñöøng coù noùi nhöõng chu yeän hoang ñöôøng nhö theá, anh chæ laø moät con chim nhoû bình thöôøng maø thoâi! Coù leõ anh ôû beân ñoùi quaù, thaáy toâi ôû ñaây, coù thöùc aên ngon neân môùi bay vaøo ñeå aên. Toâi khoâng thaáy giöõa chuùng ta coù gì khaùc bieät. Anh cuõng khoâng bay ñöôïc ra ngoaøi. Hai chuùng ta cuøng bò giam ôû trong loàng caû. Taïi sao anh laïi noùi laø coù theå bay haøng ngaøn daëm chæ vôùi moät caùi voã caùnh? Toát hôn laø anh neân ngaäm mieäng laïi" Chim ñaïi baøng noùi: "Toâi khoâng gaït anh ñaâu, nhöng tin hay khoâng laø chuyeän cuûa anh. Toâi vì anh maø ñeán, ñeå an uûi anh, ñeå baûo veä anh khoâng rôi vaøo tình traïng teä haïi. Theá neân toâi môùi tôùi ñaây ñeå chia xeû vui buoàn. Toâi ñaõ aên nhöõng nhöõng thöùc aên cöùng ngaéc, nhöõng thöïc phaåm voâ sinh vaø uoáng thöù nöôùc nhaït nheõo vaø hö hoaïi vôùi anh trong khi toâi toâi coù theå uoáng nöôùc cam loà vaø aên nhöõng thöù traân chaâu. Nôi toâi ôû treân nuùi, toâi khoâng phaûi aên nhöõng thöù naøy."
Con chim nhoû ñöông nhieân khoâng bieát vì haøng ngaøy noù nhìn thaáy chim ñaïi baøng löôïn qua löôïn laïi, aên vaø uoáng cuõng nhö noù vaäy, laïi khoâng theå bay raï Noù ñaâu bieát raèng luùc noù nguû, chim ñaïi baøng môùi bay ra ngoaøi ñi voøng quanh theá giôùi, roài sau ñoù laïi trôû veà vôùi noù ñoàng cam coäng khoå.
Moät ngaøy, ngöôøi chuû, baây giôø coù hai chuù chim, neân raát vui möøng, nghó raèng caàn phaûi laøm moät caùi loàng lôùn hôn ñeå cho hai con chim ôû chung vôùi nhau thì toát hôn. OÂng ta beøn laøm chieác loàng ñeïp hôn, kieân coá hôn, ñeïp ñeõ hôn, vaø muoán ñem hai con chim naøy qua chieác loàng môùi. Sau khi laøm loàng xong, ngöôøi chuû chöa kòp dôøi hai con chim qua thì coù vieäc phaûi ñi.
OÂng môùi noùi vôùi con trai cuûa oâng raèng: "Ta coù vieäc phaûi ñi buoân baùn, maáy ngaøy sau môùi veà, ngöôi ôû nhaø mang hai con chim qua, nhöng phaûi cho chuùng aên vaø uoáng nhöõng thöùc aên tinh khieát. Ta coù sôn beân ngoaøi loàng vaø ñònh ñem chuùng qua khi sôn ñaõ khoä Nhöng ta coù vieäc caàn phaûi ñi ngay baây giôø. Ta khoâng theå ñôïi ñeán khi lôùp sôn beân ngoaøi khoâ roài theå dôøi chuùng qua. Ta cuõng khoâng muoán ñôïi ñeán khi ta veà môùi dôøi chuùng. Chieác loàng ñoù nhoû quaù, chuùng ôû theâm maáy ngaøy thì khoå ngaøy ñoù. Haõy cho chuùng vaøo moät chieác loàng lôùn hôn, sôùm chöøng naøo hay chöøng ñoù!" Ñöùa con noùi: "Vaâng ñöôïc!"
Lôùp sôn ñaõ khoâ sau ba ngaøy, neân ba ngaøy sau caäu con trai ñònh ñem chuùng qua vaøo ban ngaøy. Nhöng ngaøy ñoù caäu ta baän ñi chôi vôùi baïn gaùi (Sö Phuï cöôøi), ñeán nöûa ñeâm môùi veà, caäu nghó raèng ngaøy mai cha veà roài, neáu thaáy chöa dôøi hai con chim qua thì seõ bò la, neân caäu ta môùi voäi ñem hai con chim qua chieác loàng môùi.
oà, kyø laï quaù, baây giôø noù chæ thaáy moät con chim thoâi, coøn con chim kia ñaâu roài! Bay ñi ñaâu roàæ Chieác loàng troáng roãng, khoâng coù moät goùc naøo ñeå nuùp, maø tìm khoâng thaáy? Noù baét ñaàu sôï haõi. Con chim nhoû, con chim beù boûng, khoâng phaûi con chim ñaïi baøng, tænh daäy chæ thaáy coù moät mình, noù cuõng caûm thaáy laï: "Vöøa roài môùi thaáy haén ta nguû beân caïnh mình, baây giôø laïi ñi ñaâu roài? Ñi ñaâu vaäy?" Luùc ñoù noù môùi hieåu raèng noù chæ coù moät mình. oà, noù caûm thaáy thaät sôï haõi! oà, laïi thaáy coù ngöôøi ñöa tay ra muoán baét noù, noù khoâng bieát raèng ngöôøi ta muoán ñem noù qua moät chieác loàng lôùn hôn cho neân noù vuøng vaãy, traùnh neù, vuøng vaãy döõ doäi, ñaäp mình vaøo khaép nôi trong loàng. Tình caûnh thaät kinh hoaøng! Caùnh cuûa noù saép bò gaõy. Caäu con trai cuõng coá gaéng tìm caùch baét noù, con chim nhoû cuõng tìm caùch vuøng vaãy troán! Hai beân cuøng vuøng vaãy moät hoài. ñuùng luùc aáy con chim ñaïi baøng töø xa bay veà. Thaáy tình caûnh nhö theá thì do döï coù neân vaøo hay khoâng! Neáu khoâng vaøo thì chim nhoû seõ bò nguy hieåm, neáu vaøo thì seõ bò ngöôøi ta thaáy laø noù coù thaàn thoâng, baûn thaân cuûa noù seõ bò nguy hieåm. Neáu nhö bò baét thì khoâng theå thi trieån thaàn thoâng. Neáu bò coät laïi, thì khoâng theå ra ñi! Noù cöù nghó maõi, nhöng thaáy con chim nhoû vuøng vaãy quaù toäi nghieäp, maùu chaûy ñaày mình, caùnh saép söûa gaõy, noù lieàn bay thaúng vaøo!
Luùc aáy con chim nhoû cöù maõi keâu teân cuûa chim ñaïi baøng maõi, vì tröôùc ñaây ñaïi baøng coù daën noù: "Neáu nhö coù gì khoù khaên, neáu anh nghó ñeán toâi thì toâi seõ ñeán giuùp anh. Toâi luoân luoân ôû beân caïnh anh neáu anh nghó ñeán toâi. Laøm vaäy, anh seõ khoâng caûm thaáy coâ ñôn, sôï haõi."
Cho neân luùc ñoù con chim nhoû cöù maõi keâu teân cuûa chim ñaïi baøng, keâu maõi, keâu maõi! Ñaïi baøng khoâng chòu noåi neân bay vaøo. Chuù chim con vui möøng khoân taû khi thaáy baïn mình trôû veà. Coøn caäu con trai cuõng vui möøng thaáy con chim thöù hai ñaõ trôû veà (Sö Phuï cöôøi).
Caäu ta beøn coät chaân ñaïi baøng laïi, coät luoân caû con chim nhoû, ñôïi cha caäu ta veà. Neáu khoâng laùt nöõa noù laïi bay ñi thì caäu seõ bò phieàn phöùc! (Sö Phuï cöôøi) Chim lôùn chim nhoû ñeàu bò coät laïi vôùi nhau.
Con chim nhoû hoûi con chim ñaïi baøng raèng: "Vöøa roài, anh ñi ñaâu vaäy. Anh troán ñi ñaâu vaäy? Coù phaûi anh daáu toâi ñieàu gì khoâng?"
Ñaïi baøng noùi: "Vöøa roài toâi thaáy anh nguû neân ñi ra ngoaøi moät chuùt! Loàng naøy nhoû quaù, toâi ñi ra ngoaøi cho thoaûi maùi moät chuùt!"
"Laøm sao maø coù theå muoán ñi thì ñi vaäyû Anh vaø toâi ñeàu bò buoäc laïi vôùi nhau, cuõng cuøng bò nhoát chung moät caùi loàng, hai chaân ñeàu bò coät laïi, anh thöû ra ñi cho toâi xem, haõy bay ñi cho toâi xem!"
Con chim nhoû bò nhoát trong loàng quaù laâu, loøng raát buoàn böïc neân trôû neân hung döõ. Neáu nhö chuùng ta bò nhoát vaøo trong moät caên phoøng khaù laâu, loøng chuùng ta cuõng raát khoù chòu, quyù vò coù bieát khoâng? Nhöõng ngöôøi khoâng ñöôïc töï do ñeàu nhö theá, raát phieàn muoän, deã gaây goå vôùi ngöôøi khaùc (Sö Phuï cöôøi), bôûi vì loøng cuûa hoï khoâng vui. Con chim ñaïi baøng suoát ngaøy an uûi con chim nhoû, cöùu giuùp, giuùp ñôõ noù, trò beänh cho noù, nhöng noù caû ngaøy laïi moå ñaïi baøng, duøng nhöõng lôøi noùi chua chaùt ñeå moå chim ñaïi baøng. Nhöng con chim ñaïi baøng vaãn nhaãn naïi vì noù bieát con chim nhoû khoâng coù thaàn thoâng, khoâng coù löïc löôïng, khoâng vó ñaïi gioáng nhö noù neân noù khoâng noùi gì.
Con chim ñaïi baøng cöù nhaãn naïi, chòu buoäc chung vôùi con chim nhoû, coøn duøng nöôùc mieáng cuûa noù ñeå trò thöông tích cho con chim nhoû. Con chim nhoû sau ñoù ñaõ thaät söï caûm ñoäng! Cho neân noù ñem nhöõng moùn aên vöøa môùi coù, ñeå beân caïnh, mang ñeán cho con ñaïi baøng aên. Con chim ñaïi baøng mæm cöôøi nhöng khoâng aên.
Thaät ra, ñoù laø nhöõng thöùc aên maø chim ñaïi baøng vöøa môùi mang veà töø Hy Maõ Laïp Sôn, con chim nhoû khoâng bieát. Noù nghó thöùc aên naøy laø cuûa noù, vaø roài ñem taëng cho ñaïi baøng. (Sö Phuï vaø moïi ngöôøi cöôøi). Con chim ñaïi baøng ñöông nhieân vöøa vui vöøa caûm ñoäng, noù aên vaøi mieáng, sau ñoù caû hai vui veû chôø ngöôøi chuû trôû veà.
Sau khi ngöôøi chuû trôû veà, ñöông nhieân côûi troùi cho ñaïi baøng, khoâng coät chuùng nöõaï Con chim ñaïi baøng baây giôø cuõng coù theå töï do bay ra vaøo, laïi coù theå mang theâm thöùc aên cho con chim nhoû aên, huaán luyeän cho noù töø töø laáy ñöôïc nieàm tin cuûa noù, vì cho ñeán nay, con chim nhoû vaãn chöa tin töôûng laém, neân daïy doã chim nhoû ñieàu gì, noù cuõng khoâng muoán nghe, duø coù nghe cuõng chæ nghe moät caùch thôø ô thoâi. Ñaïi baøng kieân nhaãn chôø moät ngaøy con chim nhoû hoaøn toaøn tin töôûng noù, môùi daïy con chim nhoû thaàn thoâng, sau ñoù cuøng nhau bay ra.
Chuùng ta kyø voïng raèng moät ngaøy caû hai con chim ñeàu coù theå bay ra! (Moïi ngöôøi voã tay) Caâu chuyeän heát roài! (Moïi ngöôøi cöôøi vaø voã tay)
Nghe qua thaät caûm ñoäng, phaûi khoâng? (Moïi ngöôøi ñaùp: Phaûi) Caûm ñoäng chim, khoâng bieát coù caûm ñoäng loøng ngöôøi khoâng? (Moïi ngöôøi cöôøi) Khoâng bieát coù caûm ñoäng khoâng? (Moïi ngöôøi ñaùp: Coù) Taïi saoû Ngöôøi vaø chim gioáng nhau aø? (Sö Phuï cöôøi) Gioáng nhau choã naøo? Khoâng khai ngoä! (Moïi ngöôøi cöôøi)