Bän Tin Thanh Häi Vô Thßþng Sß#103
Báo Chí Ðó ÐâyHoa Th¸nh Яn Tìm Giäi Ðáp Sau Vø Thäm Sát
International Herald Tribune, MÛ Qu¯c
ThÑ Hai, Ngày 10 tháng 5, 1999
Liên H® Cüa Gi¾i Truy«n Thông V¾i
Sñ BÕo еng?
Do Lawrie Mifflin
D¸ch Vø New York Times
Næu ¿¾c - Nh¢m ðáp Ñng lÕi vø b¡n giªt ng߶i tÕi tr߶ng h÷c · Colorado, T±ng Th¯ng Bill Clinton s¨ g£p gÞ gi¾i lãnh ðÕo kÛ ngh® giäi trí và nhæng nhân v§t khác tÕi Tòa BÕch ¯c vào ngày ThÑ Hai, ð¬ thäo lu§n v« v¤n ð« bÕo ðµng gi¾i trë. Trong lúc ðó · Capitol Hill, Qu¯c Hµi ðang nghî ðªn mµt ðÕo lu§t ðòi höi "surgeon general" (toán chuyên gia v« dinh dßÞng và sÑc khöe Hoa KÏ) t± chÑc mµt cuµc nghiên cÑu bao quát v« các änh hß·ng bÕo ðµng cüa gi¾i báo chí truy«n thông ðªn gi¾i trë Hoa KÏ.
Nhßng h¥u hªt các nhà nghiên cÑu trong gi¾i ðÕi h÷c cho biªt, h÷ tin r¢ng b¢ng chÑng cüa sñ bÕo ðµng ðã · trong t¥m tay cüa t±ng th¯ng và "surgeon general". H¢ng tråm cuµc nghiên cÑu t± chÑc tÕi nhæng tr߶ng ðÕi h÷c n±i tiªng trong ba th§p niên v×a qua ðã ði ðªn cùng mµt kªt lu§n: là ít ra cûng có mµt m¯i liên h® có th¬ chÑng minh ðßþc giæa vi®c xem nhæng phim änh truy«n hình bÕo ðµng, và có hành vi hiªu ðµng trong ð¶i s¯ng.
Vi®c cung c¤p nhæng m¯i liên h® hi¬n nhiên là mµt ði«u không th¬ nào làm ðßþc, và nhi«u cuµc nghiên cÑu ðã b¸ phê bình v« nhæng l¥m lçn kÛ thu§t và nhæng nhßþc ði¬m khác. Nhßng nhìn chung, toàn th¬ nhæng cuµc nghiên cÑu ðã thuyªt phøc ðßþc h¥u hªt nhà khoa h÷c xã hµi là có m¯i liên h® nói trên.
"B¢ng chÑng th§t hi¬n nhiên," Ô. Jeffry McIntyre, chuyên viên l§p pháp và nµi vø liên bang cho Hµi Tâm Lý H÷c Hoa KÏ cho biªt. "Bàn cäi lÕi v¤n ð« này cûng gi¯ng nhß cãi lÕi sÑc hút trái ð¤t."
Vån phòng "surgeon general" ðã hoàn t¤t hai cu¯n sách t±ng dßþt các công trình nghiên cÑu hi®n hæu. Cu¯n ð¥u tiên ðßþc phát hành nåm 1972, cu¯n thÑ hai c§p nh§t hóa nåm 1982. Cä hai cu¯n ð«u g÷i v¤n ð« bÕo ðµng trên phim änh là mµt yªu t¯ ðóng góp vào sñ gia tång nÕn phÕm pháp bÕo ðµng và hành vi ch¯ng báng xã hµi.
Cuµc nghiên cÑu không chÑng minh ðßþc vi®c xem nhæng hành ðµng bÕo lñc trong phim änh hay truy«n hình trñc tiªp hay gián tiªp khiªn con ng߶i tÕo ra nhæng hành vi bÕo ðµng. Thay vì ðó, b¢ng chÑng khoa h÷c do Ô. McIntyre ðßa ra, v×a trình bày nhæng tác døng tích tø cüa sñ bÕo ðµng trong phim änh, v×a xác ð¸nh nó nhß là mµt "yªu t¯ nguy c½" tiªp tøc làm gia tång tính hiªu ðµng cüa con ng߶i.
Mµt s¯ h÷c giä phän ð¯i cuµc nghiên cÑu này, bäo r¢ng m¯i liên h® không chÑng minh ðßþc nguyên nhân và h§u quä, và do ðó tß½ng ð¯i không quan tr÷ng.
"Không còn nghi v¤n gì v« vi®c có mµt liên h® m§t thiªt là trë em xem phim änh bÕo ðµng có khuynh hß¾ng tr· nên hiªu ðµng h½n," Ô. Jonathan Freeman, mµt giáo sß tâm lý h÷c tÕi Vi®n ÐÕi H÷c Toronto cho biªt. "M¯i tß½ng quan tuy nhö nhßng nó có · ðó."
Nhßng Ô. Freeman nói r¢ng, nhæng tß½ng quan m§t thiªt còn có th¬ ðªn t× nhi«u yªu t¯, bao g°m tr߶ng hþp có th¬ xäy ra là trë em xem nhi«u chß½ng trình truy«n hình bÕo ðµng th߶ng là nhæng ðÑa ít ðßþc b§c cha m© có trách nhi®m lßu tâm t¾i. "Theo ði«u tôi ð÷c v« cuµc nghiên cÑu quä là quá ðáng khi trình bày r¢ng m¯i liên h® này là nguyên nhân chính," ông nói.
Tuy v§y, t× nåm 1990 ðªn nåm 1996, nhi«u sñ cÑu xét các công trình nghiên cÑu khoa h÷c trong ð« tài này ðã ðßþc t± chÑc b·i Hµi Y Khoa Hoa KÏ, Hµi Tâm Lý H÷c Hoa KÏ, T± ChÑc Nhi Khoa Hoa KÏ, T± ChÑc Tâm B®nh H÷c Ng߶i L¾n và Trë Em Hoa KÏ và Vi®n Tâm Th¥n Qu¯c Gia.
"T¤t cä ð«u cho r¢ng sñ bÕo ðµng trong truy«n hình ðóng góp cho sñ bÕo ðµng ngoài ð¶i," theo l¶i ông Dale Kundel, giáo sß môn truy«n thông tÕi Vi®n ÐÕi H÷c California · Los Angeles, và cûng là ng߶i hß¾ng dçn cuµc nghiên cÑu trong ba nåm (1996-98), ðßþc tài trþ b·i Hµi Truy«n Hình Cable Qu¯c Gia, cung c¤p tài li®u v« mÑc ðµ bÕo ðµng trong phim änh truy«n hình và các chi tiªt.
Mµt trong nhæng nhà nghiên cÑu trong gi¾i ðÕi h÷c n±i tiªng, giáo sß Rowell Huesmann thuµc Vi®n ÐÕi H÷c Michigan · Ann Arbor v×a r°i ðã t߶ng trình trß¾c üy ban Thßþng Vi®n:
"Không phäi m÷i trë em xem nhi«u phim änh bÕo ðµng hay ch½i nhi«u trò ch½i bÕo ðµng ð«u tr· nên bÕo ðµng khi l¾n lên cä. Phäi có nhæng tác døng änh hß·ng khác nhß chúng làm v×a r°i tÕi Colorado. Nhßng gi¯ng nhß thu¯c lá làm gia tång nguy c½ mµt ngày nào ðó quý v¸ s¨ b¸ ung thß, m÷i sñ tiªp xúc v¾i bÕo ðµng cûng làm gia tång nguy c½ mµt ngày nào ðó ðÑa trë s¨ cß xØ mµt cách bÕo ðµng h½n là nªu không có sñ tiªp xúc."
Gi¾i lãnh ðÕo h® th¯ng truy«n thông ðã tö ra lßÞng lñ v« vi®c thäo lu§n ð« tài, mµt là h÷ sþ tö ra th¶ ½ trß¾c vø b¡n giªt · Colorado vào ngày 20 tháng 4, hai là h÷ sþ nhæng vø t¤n công v« chính tr¸ vào ngày h÷p tÕi Tòa BÕch ¯c.
Nhßng gi¾i lãnh ðÕo h® th¯ng truy«n hình và phim änh cûng nhß các nhà sän xu¤t và viªt chuy®n phim ðã nhi«u l¥n tö ra gi§n dæ v« kªt quä nghiên cÑu cüa gi¾i ðÕi h÷c, tranh cãi r¢ng m¯i tß½ng quan tìm th¤y th§t quá nhö ð¬ gây sñ ðßþc sñ quan tâm cüa h÷. H÷ cûng t¯ cáo nhæng khoa h÷c gia xã hµi mu¯n tìm nhæng giäi pháp d dàng - ki¬m duy®t hay hÕn chª gi¾i truy«n hình phim änh - ð¬ tránh vi®c ðß½ng ð¥u v¾i nhæng giäi pháp phÑc tÕp h½n, nhß là giäm thi¬u sñ nghèo khó, cäi thi®n cách thÑc nuôi n¤ng và d¸ch vø chåm nom trë em, hay hÕn chª vi®c mua bán súng ¯ng.
Trang Thiªu Nhi
Ng¤t Ngây Tiên Cänh
Do ti¬u ð°ng tu Chen, 8 tu±i,
Ðài Trung, Formosa
Có mµt hôm, trong khi ðang ngü, em m½ th¤y Sß Phø ðªn dçn em và nåm ti¬u ð°ng tu khác lên máy bay, bay lên thiên ðàng ch½i. Thiên ðàng vui không th¬ nào tß·ng tßþng!
— ðây t×ng cøm mây tr¡ng ð®m kh¡p l¯i ði. ÐÑng trên mây là mµt cây thông Noel l¾n kh±ng l° ðßþc tô ði¬m b¢ng nhæng ngôi sao và ng÷c ngà châu báu. Dß¾i g¯c cây có r¤t nhi«u gói quà; mµt trong nhæng quà này là lá c¶ Trung Hoa Dân Qu¯c. Trên thiên ðàng, chúng em cûng th¤y nhæng c¥u tuµt xo¡n ¯c dài, m¥u vàng và bÕc. Sß Phø ch½i v¾i chúng em, th§t là vui. Sau khi ch½i c¥u tuµt, chúng em ði ðªn ch² xích ðu. Sß Phø nh¤c chúng em lên ng°i, t×ng ðÑa mµt, vì xích ðu cao quá. Mµt trò ch½i næa mà chúng em r¤t thích ðó là c°ng k«nh. Chúng em c°ng k«nh cao lên tr¶i r°i xu¯ng th¤p, r°i lÕi lên cao næa. Chúng em làm cä tråm l¥n nhß v§y.
Sau khi ch½i, chúng em ðªn m· quà. Có xe lØa, lính rô bô, sách truy®n, và t¤t cä nhæng thÑ mà chúng em thích nh¤t. Vui quá, chúng em c߶i b¬ bøng. R°i Sß Phø ðßa chúng em ði lên m£t trång ch½i thêm næa. Trong nháy m¡t là m÷i ng߶i t¾i n½i. M£t trång rÕng rÞ, có mµt ch² lõm r¤t l¾n, chúng em vào ðó xây l¥u ðài b¢ng cát. Lúc sáu gi¶, có hai anh ð°ng tu h÷c trung h÷c ðã v« trß¾c. Mµt lát, Sß Phø nói: "Bäy gi¶ rßÞi r°i, con phäi v« nhà l© lên." Câu kª tiªp em nghe, ðó là tiªng m© ðang g÷i em d§y ði h÷c. Th§t là mµt ngày cñc lÕc! Em s¨ không bao gi¶ quên!
News #103 Index
Home