Lời văn bí ẩn và mạnh mẽ của Whitman cũng cho chúng ta thấy ông đã có những thể nghiệm khai ngộ nào đó trong đời, mặc dầu ông không tu một pháp môn thiền hành nào rõ rệt. Văn của ông phản ảnh một sự liễu ngộ mạnh mẽ xuất thần về sự đồng nhất của mọi chúng sinh và vạn vật trong vũ trụ. Những bài thơ xúc động nhất của ông đã phát khởi từ thể nghiệm trở thành "đồng nhất thể với vạn vật". Về đề tài này, Sư Phụ Thanh Hải nói rằng đạt được khai ngộ và vượt ra khỏi ngã chấp sẽ giúp chúng ta có một cuộc đời mới, cho chúng ta nhận ra được con người chính thật của mình:
"Khai ngộ là tiến trình cho chúng ta biết được còn có những cái vĩ đại hơn cả đời sống này, vĩ đại hơn cả những gì chúng ta thấy được bằng mắt trần, sờ được bằng công cụ vật chất; đó là lúc chúng ta bắt đầu biết một cái gì đó vĩ đại hơn là những cái này, biết vị cai quản thật sự của toàn cõi vũ trụ, mà cũng là vị đang ngự bên trong mỗi chúng ta".
Whitman diễn tả cảm giác đồng thể với vũ trụ qua nhiều giòng thơ của ông trong cuốn Leaves of Grass. Một trong những bài thơ được biết đến nhiều nhất là bài thơ tường thuật "Song of Myself" (Ca Khúc Ðời Tôi) rất có tính đạo và đầy cảm hứng, có thể được đọc lên như một ca khúc kể lại cuộc hành trình của linh hồn đi đến bờ giác ngộ. Bài thơ gợi cho chúng ta tư tưởng rằng dù thân thể phàm tục đang bị hạn chế, kiềm hãm trong cảnh giới Ma Vương ảo mộng (‘tất cả những kỹ xảo, tranh luận của địa cầu’), linh hồn có khả năng vượt ra ngoài cảnh giới này, đi vào những thế giới cao hơn, tồn tại vĩnh viễn. Hãy xem các đoạn sau đây:
Vươn tràn nhanh quanh tôi sự bình an và tri thức
Vượt qua tất cả những kỹ xảo, tranh luận của địa cầu,
Tôi biết bàn tay của Thượng Ðế là bàn tay lớn của chính mình,
Tôi biết Ðức Thánh thần là người anh cả của chính mình,
Tất cả những người nam sinh ra ở đời này là anh em tôi
...và những người nữ là chị em, tình nhân tôi,
Nền tảng của tạo hóa là tình thương.
Vô hạn là những chiếc lá cứng đơ hay rũ cong ngoài đồng,
Những chú kiến nâu trên các rãnh con con,
Những vẩy đóng rêu phong trên bờ dậu
Và những đá sỏi chất chồng, và cỏ dại.
*foundation
Mức hiểu biết của Whitman về sự đồng thể của cá nhân ông với Chân Ngã đã khiến ông không còn chìm đắm trong thế giới Ma Vương, linh hồn ông phát triển, và ông có một cảm giác vui cảm thông với tất cả mọi loài hiện hữu. Ðộc giả nào đã biết qua về những cảnh giới cao hơn ngoài cảnh giới vật chất này có thể nhận ra cảm giác sung sướng, mê say của sự khai ngộ bên trong được diễn tả qua những hàng thơ sau đây trong quyển Leaves of Grass:
Như lần ngất đi, trong một khoảnh khắc,
Một vầng thái dương khác, chói lọi, khôn tả thành lời,
Rồi những thiên thể tôi biết, và còn những thiên thể chưa ai biết, còn sáng hơn nữa.
Một khoảnh khắc trong cõi tương lai, chốn Ðịa Ðàng.
