Trước đây trong xã hội, người ta thường luôn cho rằng cá là một trong những loài sinh vật kém thông minh. Quan niệm này được thay đổi nhanh chóng kể từ khi những nghiên cứu mới chứng minh rằng cá thực sự là quần thể sinh vật có trí khôn, chúng rất khéo léo và thậm chí biết học hỏi, trong thế giới loài vật, cá không còn bị gọi là loài "đần độn" nữa.

Các nhà khoa học từ những trường đại học Endinburgh, St. Andrews và Leeds ở Anh đã thu thập được bằng chứng mạnh mẽ làm thay đổi khái niệm về hình ảnh cá có "thiểu năng trí tuệ" chỉ nhớ được trong ba giây.

Các nhà khoa học quan sát thấy cá có thể nhận biết được từng cá thể trong đàn và tôn trọng quyền tự do của những con khác. Các nhà bác học cũng nhận thấy cá cũng biết dùng nhiều thứ công cụ để xây tổ và chúng có trí nhớ lâu dài.

Trong một số phạm vi về nhận thức, thì những sinh vật biển có thể so sánh với loài động vật khôn ngoan nhất như khỉ hoặc vượn, trong đó cá heo là một điển hình. Từ màn trình diễn nhào lộn của một đàn cá heo chúng ta có thể nhận thấy đó là kết quả của những đợt tập luyện công phu. Tất nhiên có thể là cá heo chỉ làm theo sự hướng dẫn của con người, nhưng chúng cũng có khả năng tự động hoàn tất những chi tiết của từng động tác. Chúng tự dàn dựng những vũ điệu. Cũng có thể cho rằng, chúng hẳn phải câu thông với nhau trước để có được một màn trình diễn nhịp nhàng như vậy. Sự thông minh của loài vật có thể đo lường bằng cách lấy sức nặng của cơ thể chia cho cân nặng của não bộ. Kết quả trong việc đo lường cho thấy trí trông minh của cá heo chỉ xếp sau con người và trội hơn nhiều so với những động vật linh trưởng khác ngoài con người.

Mới đây, một nghiên cứu của các nhà khoa học Anh cho biết có nhiều loài vật thông minh hơn gấp mấy lần người ta tưởng tượng trước đây. Trong một thí nghiệm về nhận dạng khuôn mặt, một con cừu non có thể nhận biết nhiều lần những khuôn mặt trên màn hình vô tuyến. Các kết quả nghiên cứu cũng phát hiện ra tinh tinh và heo cũng có thể sử dụng được cần điều khiển của máy bay trước màn hình máy tính. Chúng có thể được huấn luyện để tinh thông kỹ năng hành động trong khoảng thời gian ngắn hơn cả loài chó. Một số loài heo được huấn luyện để giữ nhà thay cho loài chó, một số có khả năng dò mìn bằng mũi bởi khả năng khứu giác đặc biệt của chúng. Tại Pháp, một số nơi nông dân dựa vào cừu để thu hoạch một loại nấm ăn đắt tiền được tìm dưới lòng đất.

Bên cạnh đó, theo quan sát từ các nhà nghiên cứu người Anh cũng nhận thấy, loài gia cầm như gà cũng biết cách điều chỉnh nhiệt độ trong chuồng. Một khoa học gia người Mỹ nghiên cứu thái độ của gà cho biết khi gà phát ra những cường độ âm thanh khác nhau chính là lúc chúng đang bày tỏ những ý kiến theo cảm xúc, ví dụ điển hình khi một con gà trống kêu "cục cục" gọi gà mái là chú đã tìm được thức ăn. Khi chỉ nhìn thấy món mồi ưa thích, gà trống phát nhanh ra hàng loạt tiếng "cục cục" để gà mái nhanh chóng đến cùng thưởng thức. Tuy nhiên nếu chỉ những món mồi bình thường thôi, gà trống chỉ kêu "cục cục" chầm chậm biểu thị sự thất vọng, khi ấy chỉ một nửa số gà mái để ý tới. Nhiều loài chim cũng được khám phá là rất thông minh. Quạ là một điển hình, chúng rất khôn ngoan trong việc dựa vào sức người. Ví dụ, chúng biết bỏ hạt đậu trên xa lộ để xe cộ cán bể vỏ dùm cho chúng.

Các nhà nghiên cứu để ý thấy loài bò trở nên rất phấn khởi khi chúng học thêm được những điều mới lạ. Nhiều nông dân kinh nghiệm trong việc nuôi bò lấy sữa cũng cho biết loài bò rất thích màu sắc. Loài động vật này cũng có thái độ cư xử giống con người vậy, chúng quan tâm lẫn nhau, thậm chí còn biết cách chăm sóc con của chúng như con người vậy. Những con bê cũng giống như những em bé, hành động như trẻ con để gây sự chú ý từ mẹ của chúng.

Theo nhà bác học Jane Goodall, người chuyên nghiên cứu loài tinh tinh, bà cho rằng qua đánh giá về sự thông minh có thể thấy súc vật rất khôn ngoan, vì lý do đó mà con người không nên ăn thịt chúng. Sau khi hiểu được sự kiện này, bà đã lập tức bỏ ăn thịt, mạnh dạn kêu gọi loài người nên giảm tối thiểu việc tiêu thụ thịt.